CHIŃSKI GRZYWACZ
Historia rasy. Skąd pochodzi rasa i kiedy powstała? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na temat historii chińskiego grzywacza istnieje wiele sporów, spekulacji i podań.
Nazwy, które nadano nagim psom a które odnoszą się prawdopodobnie do chińskich grzywaczy to:
chiński nagi pies (Chinese Hairless)
chiński cesarski nagi pies (Chinese Royal Hairless)
chiński nagi pies pokładowy (Chinese Ship Hairless)
Historia starożytna / Lergendy / Podania
Chiny - dynastia Han
Według niektórych źródeł chińskie grzywacze pochodzą z Chin, gdzie hodowane były już w XIII stuleciu. Niewykluczone jest, że bezwłose psy istniały tam jeszcze wcześniej.
Podaje się, że za czasów dynastii Han (200 r.p.n.e.- 220 r.n.e.), istniały w Chinach bezwłose psy zbliżone do współczesnych chińskich grzywaczy. Hodowano je w dwóch typach - jelenia (deer type) i kuca (cobby type). Typ jelenia, znacznie delikatniejszy, o wysublimowanych kształtach, chowany był na dworze cesarskim dla przyjemności oraz jako strażnik ('strażnik skarbów i domu'). Natomiast typ kuca o mocniejszej budowie używany był do polowań oraz jako zwierzę rzeźne.
Chińscy żeglarze zabierali ze sobą nagie psy w rejsy. Dowodami na to są opisy Brytyjczyków, Francuzów i Portugalczyków z XVIII i XIX wieku, którzy spotykali nagie psy w wielu portowych miejscowościach w różnych częściach Azji i Afryki, gdzie wcześniej przybijały chińskie statki. Z wieku XIX pochodzi wiele europejskich obrazów przedstawiających nagie psy.
Uważa się, że nagie psy były potrzebne na statkach do tępienia gryzoni oraz jako żywe termofory. Mogły być też źródłem pożywienia dla żeglarzy. Nagie psy były szczególnie przydatne do eliminacji szczurów, które przenosiły dżumę. Brak owłosienia powodował, że psy nie były atakowane przez pchły - wektory zarazy. A jeśli nawet jakaś pchła dostała się na ich skórę, łatwo było ją odnaleźć i zlikwidować.
Historia nowożytna
Powstanie rasy. W rzeczywistości rasa prawdopodobnie powstała w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat 80-tych XIX wieku.
Pierwsze nagie psy w typie grzywaczy były prawdopodobnie rezultatem eksperymentalnych krzyżówek międzyrasowych Xolo (Xoloitzcuintli - nagich psów meksykańskich) i wielu długowłosych ras miniaturowych. Chociaż istniało pewne zainteresowanie otrzymaną krzyżówką, psy były znane jedynie niewielu pasjonatom. Mała liczebność rasy utrzymywała się przez wiele dziesięcioleci.
W.K. Taunton
Angielski sędzia kynologiczny i kolekcjoner rzadkich ras, pan Tauntion podobno posiadał chińskiego psa bezwłosego, którego nazwał 'Chiński Cesarz' (Chinese Emperor). Wystawiał go w 1897 r.
Ida Garett
W latach 80-tych XIX wieku pani Ida Garett, dziennikarka pochodząca z Nowego Jorku zainteresowała się rasą, którą prawdopodobnie zobaczyła po raz pierwszy na wystawie Westminster Kennel Club Show, 28 kwietnia 1885 roku w Madison Square Garden. Wystawiono wtedy jedynie jeden, egzemplarz bezwłosego psa.
Pani Garett popularyzowała, wystawiała oraz hodowała tę rasę przez ponad 60 lat. W latach 20-stych XX wieku spotkała panią Debra Wood, która również podzielała jej pasję. Przez 40 lat obie panie prowadziły razem hodowlę.(patrz następne rozdziały)
Gypsy Rose Lee
Dopiero w latach 50-tych XX wieku zaczęto starać się o uznanie rasy. Pierwszą propagatorką chińskich grzywaczy była amerykańska gwiazda estrady, tancerka i piosenkarka Gypsy Rose Lee (prawdiwe imię: Rose Louise Hovick), która wzbudziła zainteresowanie tą egzotyczną rasą.
Pani Lee z rasą zetknęła się w latach 50-siątych, za pośrednictwem swojej siostry, June Havoc, która zaadoptowała pierwszego grzywacza ze schroniska w Connecticut i podarowała go siostrze. Pies należał do zmarłego marynarza. W nowym domu nadano mu imię: 'Fu Manchu'. Ten pies powtarza się w wielu rodowodach współczesnych grzywaczy.
Gipsy Rose Lee zafascynowana rasą złożyła własną hodowlę (Lee) i zajęła się popularyzacją rasy.
'Fu Manchu' pokrył suczkę 'Chu-Chin-Chow' (którą artystka dostała na warunkach hodowlanych). W uzyskanym miocie 5 szczeniąt tylko dwa były nagie. W hodowli pozostała naga suczka 'China Doll' a nagi piesek powędrował do hodowczyni Chu-Chin-Chow do Detroit. Szczeniaki okazały się podobne w typie do swego ojca.
Pani Lee eksportowała swoje psy do Anglii (m.in. założyciela hodowli anielskiej - psa Ahn Ahn Lee) oraz do innych krajów europejskich, przyczyniając się do rozwoju rasy. Grzywacze z jej hodowli były jedne z pierwszych psów tej rasy wpisanych do ksiąg rodowodowych pani Deborah Wood (patrz następny rozdział).
Debora Wood i hodowla 'of Crest Haven'
Z nazwiskiem Debora Wood z Homestestead na Florydzie należy wiązać pierwszą udokumentowaną hodowlę. Założycielami hodowli były psy o nieudokumentowanym pochodzeniu. Debora Wood opierając się na nich, stworzyła rozpoznawalny typ chińskiego grzywacza, który przypominał z grubsza obecne egzemplarze rasy. Pani Wood jako pierwsza prowadziła udokumentowaną hodowlę (of Crest Haven).
W latach 30-stych XX w. założyła swoje pierwsze księgi rodowodowe. W latach 50-siątych księgi te były podstawą do starania się o wstępną rejestrację rasy. W 1959 roku założyła Amerykański Klub Psów Bezwłosych (American Hairless Dog Club - AHDC). Pani Wood prowadząc księgi rodowodowe, opracowała również wstępny wzorzec rasy oraz wprowadziła termin 'powderpuff' (puszek do pudru) odnoszący się do owłosionych egzemplarzy grzywaczy.
W latach 60-siątych XX wieku psy z jej hodowli zostały sprowadzone do Anglii i Europy Kontynentalnej. Załozycielka hodowli of Crest Haven prowadziła księgi rodowodowe do czasu swojej śmierci w 1969 roku. Po jej śmierci hodowla of Crest Haven oraz księgi prowadzone były przez panią Ann (Mary Lou) Orlik z Norfolk w Virginii, która była sekretarką w AHDC. W 1978(1979) roku powstał Amerykański Klub Chińskiego Grzywacza (American Chinese Crested Club ACCC), który przejął na siebie obowiązki prowadzenia ksiąg założonych przez p. Wood.
Uznanie rasy
Chińskiego grzywacza po raz pierwszy wystawiono na Westminster Kennel Club Show, 28 kwietnia 1885 roku w Madison Square Garden w Nowym Jorku.
Od 1955 roku chińskie grzywacze mogły być pokazywane (w Stanach Zjednoczonych) na wystawach organizowanych przez AKC (American Kennel Club) w grupie ras mieszanych (Miscellaneous Class), kiedy lista ze spisem ras powstała i została opublikowana w regulaminie wystaw (Dog Show Rules). W 1965 roku spis ten został zawężony jedynie do ras, które były uznane przez organizacje kynologiczne wydające rodowody uznawane przez AKC. Ponieważ w tym czasie chińskie grzywacze nie posiadały oficjalnego standardu rasy, nie były uznawane przez żaden z krajowych klubów i nie miały określonego kraju pochodzenia rasy, zostały skreślone z tej listy. Dodatkowym powodem była mała liczba wystawianych psów.
W 1978 roku powstał pierwszy klub rasy (American Chinese Crested Club - ACCC). Dzięki temu rasa ponownie uzyskała możliwość startowania na wystawach organizowanych przez AKC w grupie ras mieszanych dopiero 1 lutego 1986 roku. W tamtym czasie istniały dwa osobne standardy rasy - dla psów bezwłosych osobny i dla powder puffów osobny.
12 czerwca 1990 roku AKC zaakceptował nowy wzorzec rasy, który odnosił się zarówno do bezwłosych psów jak i owłosionych. Standard powstał dzięki staraniom ACCC i otworzył grzywaczom drogę do rejestracji w AKC 1 lutego 1991 r.
Rasa po raz pierwszy została uznana przez UKC w roku 1982 (powder puffy dopiero w 1984 r.) a przez FCI (Federation Cynologique International) dopiero w 1987 roku. AKC (American Kennel Club) uznał chińskiego grzywacza znacznie później, bo 1 kwietnia 1991 roku - od tego dnia grzywacze uzyskały prawo do uczestnictwa w wystawach organizowanych przez AKC.
Obecnie chiński grzywacz zyskał ogromną popularność jako pies wystawowy oraz rodzinny a jego liczebność stale rośnie.
Charakter rasy
Chińskie grzywacze mają wspaniały charakter - są wrażliwe, bardzo uczuciowe, wymagają bliskiego kontaktu z człowiekiem. Są czułe wobec swoich właścicieli. Można to łatwo wytłumaczyć tym, że zawsze służyły jako psy do towarzystwa. Niezwykle przyzwyczajają się do swojego opiekuna i ciężko przeżywają rozłąkę. Są to szalenie ciekawskie psy.
Szkolenie powinno postępować powoli a nauczyciel musi być cierpliwy. Ślepe posłuszeństwo nie leży w naturze grzywaczy. Są to psy, w których szkoleniu najważniejsza jest odpowiednia motywacja. Bardzo często wystarczy im entuzjastyczna pochwała człowieka. Doskonałym przykładem psiego sportu, w którym grzywacze świetnie się sprawdzają jest agility. Psy tej rasy wykorzystywane są również do zajęć z dogoterapii.
Chińskie grzywacze wymagają bardzo wczesnej socjalizacji z obcymi ludźmi, psami oraz niezwykłymi sytuacjami. Słabo zsocjalizowane psy są często nieśmiałe i bojaźliwe wobec nieznajomych. Socjalizacja szczeniaka odgrywa bardzo ważną rolę - utwierdza w pewności siebie tego wrażliwego psa i wyzwala w nim ufność.
Przedstawiciele tej rasy psów bywają nadpobudliwie oraz nazbyt szczekliwe. Jednak należy to wiązać ze złym prowadzeniem i z błędami w wychowaniu.
Psów tych nie należy rozpieszczać, ponieważ grzywacze skrzętnie wykorzystują oznaki naszej słabości. Jest to bardzo inteligentna rasa. Na skutek rozpuszczenia grzywacz staje się nieznośny, dokuczliwy, nieufny i mało pewny siebie.
Opracowała: Katarzyna Zienkiewicz
http://www.rosathea.com/
BIBLIOGRAFIA:
1. http://www.katchme.com/dogs/cresteds/crestedhistory.htm
2. http://www.barkbytes.com/history/ccrest.htm
3. http://www.nancy-o-johnson.com/harpo/crested3.htm
4. http://www.naviopwd.com/Ch-history.htm
5. http://www.geocities.com/cool_dogs_are_us/ndextable2.html
6. http://www.klubchovatelunahacu.cz/historie/index.php?rasa=cina
7. http://www.nahaci.cz/stranky/p_GypsyRoseLee.htm
8. http://www.nahaci.cz/images/tisk/CL_Gypsy-Lee1.jpg
9. J. Rachunas; A New Owner's Guide to Chinese cresteds; T.F.H. Publications, Inc.
10. T. Spaltenstein; Azjatyckie psy ozdobne; Egros; Warszawa 1993.
11. J. Opara; Psy ozdobne i do towarzystwa. Wzorce ras; Związek Kynologiczny w Polsce Oddział w Częstochowie; Częstochowa 1998
