OWCZAREK PODHALAŃSKI
Polski owczarek podhalański. Na górskich obszarach środkowej i południowo - zachodniej Europy, od wielu wieków występują duże psy owczarskie o białym umaszczeniu. Ich korzeni dopatrywać się można, wśród psów przybyłych z Azji a zwłaszcza z Tybetu.
Hans Raber analizując etymologie nazwy podhalanów zwraca uwagę na Beskidy jako główny grzbiet Karpat Zachodnich stanowiące obszar graniczny pomiędzy Polską a Słowacją. Podkreśla, że po jednej stronie granicy te psy nazywa się owczarkami podhalańskimi, a po drugiej czuwaczami słowackimi lub liptakami chociaż chodzi o ten sam typ psa. Niemal symetrycznie do Podhala, z drugiej strony Tatr, dolina rzeki Wag tworzy piękna kraina - Liptów - stąd zapewne wymieniona nazwa czworonoga. Wspomniany Auror, idąc dalej w swoich wywodach uważa, że można by było połączyć opisywane tu psy w jedną rasę wraz węgierskim kuwaszem.
Moim zdaniem, ze względu na występujące różnice choćby szaty, było by to pewne uproszczeniem. W jaki sposób poczciwy, biały „baca” znalazł się na Podhalu?
Istnieje hipoteza, że zachodzi tu związek z historią Wołochów tj. ludu pasterskiego, zamieszkującego pierwotnie Wołoszczyznę (obecna Rumunia) a przemieszczającego się m.in. w rejon Beskidów. Są informacje świadczące o tym, że w XVII wieku Wołosi dotarli do Beskidu Zachodniego a wraz z nimi psy. Można sądzić, że omawiany nasz bohater wywodzi się od wołoskich psów pasterskich. Jedno jest pewne: rozwój psa z poszczególnych pierwotnych ras, w różnych rejonach świata, poprzez podobne warunki doprowadzał do podobnych efektów co niekoniecznie było związane z wędrówkami ludów, migracjami itp. Tak więc budowane na ten temat różne teorie mogą być półprawdami.
Owczarek podhalański jest białym, mocno zbudowanym, dużym, odpornym na przeciwności aury pasm. Jego zadanie polega na pilnowaniu i stróżowania stad bydła i owiec na halach a także na ochranianiu góralskich zagród. Do jego obowiązków należy również obrona stad przed wilkiem i niedźwiedziem. Jako pomocników w swojej pracy, górale preferowali białe psy gdyż dzięki takiej właśnie maści można było łatwo odróżnić je od wilków atakujących owce. Jest jeszcze inny powód używania białych psów w pasterstwie górskim. Niektórzy znawcy przedmiotu uważają, że krowy i owce lepiej reagują na psa, który jest wyraźnie widoczny na tle otoczenia.
Hodowla prowadzona przez górali nastawiona była na cechy użytkowe traktując sprawy eksterieru jako marginalne. Pomimo to pogłowie liptaków (nazwa używana przez górali słowackich) jest zadziwiająco wyrównane, zwłaszcza w zakresie doskonałej pigmentacji.
Historia hodowli podhalanów jest dość płytka i słabo udokumentowana. W okresie zaborów nie prowadzono żadnej dokumentacji. W czasach II Rzeczypospolitej pojawiły się hodowle owczarków podhalańskich w majątkach ziemskich. Innym akcentem utrzymania w owym czasie omawianej rasy była inicjatywa Korpusu Ochrony Pogranicza, który zorganizował hodowle jak również podjął szkolenie dla celów wojskowych. Tą pierwotną rasą sportową kynologia w Polsce zajęła się w latach trzydziestych minionego stulecia. Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Psa Służbowego opracowano wzorzec rasy. W 1937 roku, w Zakopanem zorganizowano pierwszą wystawę owczarków podhalańskich. Spośród 65 wystawianych psów do Księgi Wstępnej, stanowiącej zapoczątkowanie uporządkowanej rejestracji hodowlanej, wpisano 18 egzemplarzy najlepiej prezentujących cechy rasy. Te inicjatywy przerwała II wojna światowa.
Owczarki jednak nie zaginęły rozmnażane przez górali dla celów gospodarczych.
W latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, Krakowski Oddział Związku Kynologicznego organizował wystawy i przeglądy mające na celu wyselekcjonowanie i rejestrację wartościowych przedstawicieli rasy w celu zapoczątkowania prawidłowej hodowli.
W 1967 roku opracowano nowy wzorzec, który został rejestrowany w FCI pod numerem 252a. Wzorce psów rasowych ulegają z czasem pewnym modyfikacjom. W 1972 roku Rada Naukowa Związku Kynologicznego znowelizowała standard owczarku podhalańskiego dostosowując go do stanu rzeczywistego typu pogłowia najliczniej występującego na Podhalu. Praktyka hodowli omawianych psów najczęściej rozmijała się z wytyczonym przez Związek Kynologiczny ukierunkowaniem. Wynikało to z braku przekonania ludności góralskiej do celowości hodowli kierowanej. Pomimo to odnotowano niewątpliwy sukces. W początkach lat 1980-tych mieliśmy ponad 800 podhalańczyków wpisanych do Polskiej Księgi Rodowodowej. Niezależnie od tego jest znaczna liczba omawianych psów, w zagrodach góralskich, nie zarejestrowanych w Polskim Związku Kynologicznym. Zainteresowanie owczarkiem podhalańskim ma miejsce również w krajach Europy Zachodniej oraz w Stanach Zjednoczonych co może rodzić nadzieje dalszego rozwoju hodowli uporządkowanej. Dla przykładu wspomnę, że w latach 1970 -tych i późniejszych sprowadzono do Szwajcarii kilka owczarków podhalańskich z Polski i z Belgii. W RFN, Holandii i Belgii działają od lat kluby miłośników ras polskich.
Istnieje obiegowa opinia, że owczarek nie nadaje się do warunków klimatycznych terenów nizinnych oraz do miasta. Jest to taka sama prawda jak ta... że człowiek żyć może jedynie w „mahoniowym" powietrzu Morza Śródziemnego... Nie zmienia to faktu, że mamy do czynienia raczej z psem podwórzowym, niż kanapowym, chociaż jest to tak miły, sympatyczny pies, a odpowiednio czysto utrzymany może być ozdobą każdego... byle nie za gorącego domu.
Poważne, inteligentne spojrzenie ciemnych oczu, podatność na układanie, piękna biała szara, imponująca postawa a zarazem siła i sprawność czynią owczarka podhalańskiego doskonałym psem do towarzystwa. Dobry obserwator, spokojny ale aktywny w sytuacji zagrożenia. Nie „roi" się bez potrzeby i nie stwarza tym samym nerwowej atmosfery wokół siebie. Jego prostokątna, zwarta, dobrze związana sylwetka może wskazywać na znaczną operatywność w pracy.
Wygląd.
Wysokość: pies 65 - 70cm, suka 60 - 65cm
Głowa: Mózgowioczaszka z profilu lekko wypukła, bruzda czołowa płytka, krawędź czołowa zaznaczona. |
Pysk: silny, łagodnie zwężający się.
Zgryz: nożycowy lub kleszczowy.
Oczy: średniej wielkości, ciemne, brunatne.
Uszy: średnio długie, trójkątne, dość grube, gęsto owłosione.
Szyja: muskularna, noszona nad linią grzbietu.
Tułów: długi, masywny, kłąb silnie zaznaczony, szeroki.
Grzbiet: prosty, szeroki.
Klatka piersiowa: głęboka.
Brzuch: lekko podciągnięty.
Kończyny: muskularne, mocnej, nie za ciężkiej kości. Tylne kończyny umiarkowanie katowane.
Ogon: niezbyt wysoko osadzony, noszony poniżej linii grzbietu. W podnieceniu - noszony powyżej grzbietu.
Szata: na szyi i tułowiu prosta lub lekko falista, długa, gęsta, twarda z obfitym podszerstkiem. Na głowie, pysku, przedniej stronie nóg - krótka, zwarta. Ogon puszysty.
Maść: biała.
Poważną wadą jest przodozgryz, spiczasty płytki pysk, kędzierzawa, jedwabista szata, łaciatość, usposobienie nerwowe, tchórzliwe, przesadnie agresywne.
Jan Borzymowski
WORTAL PSY24.PL
fot. źródło: http://www.podhalany.cba.pl/
czytaj więcej: » Nasz wortal o OWCZARKU PODHALAŃSKIM
