Wybór psa - rasa (predyspozycje psychiczne)

Podział psów na rasy odzwierciedla zróżnicowane funkcje, do jakich człowiek wykorzystywał te zwierzęta na przestrzeni wieków. Aby psy wykonywały powierzone im zadania jak najlepiej, od początków współpracy naszych gatunków człowiek prowadził selekcję hodowlaną pod kątem pewnych cech, czyli świadomie kojarzył osobniki najlepiej spełniające jego oczekiwania.

Jeśli na przykład myśliwy potrzebował ciętego psa niewielkich rozmiarów do wypłaszania lisów z nor, to do hodowli wybierał najmniejsze i najbardziej zajadłe z dostępnych mu przedstawicieli psiego rodu. Inne cechy, pod kątem których prowadzono selekcję, to na przykład: łagodność w stosunku do ludzi (wiele psów ras myśliwskich), głośne, specyficzne szczekanie (tzw. "głoszenie" u psów gończych), zamiłowanie do wody (psy dowodne, nowofundlandy), ciętość i odporność na ból (np. u tzw. "psów bojowych"), upodobnienie psa do dziecka - duże oczy, mała, okrągła główka i jedwabista sierść (wiele psów do towarzystwa), wytrzymałość na surowe warunki klimatyczne (psy zaprzęgowe), instynkt pasienia i chęć współpracy z człowiekiem (owczarki), umiejętność stróżowania (owczarki, molosy), imponujący wzrost (dog niemiecki), i wiele, wiele innych cech.

Aby dobrze wybrać rasę dla siebie należy zapoznać się z jej pochodzeniem, dlatego, że nawet najlepszym wychowaniem nie jesteśmy w stanie zmienić utrwalanych przez stulecia celowej hodowli cech psychicznych oraz fizycznych.

Przedstawiona poniżej charakterystyka ma na celu wprowadzenie Czytelnika w kwestię podziału psów na grupy ras. Zastosowano tutaj przyjęty w Polsce i w Europie podział na grupy FCI. Trzeba jednak pamiętać, że podział ten nie jest sztywny, w większości grup istnieją wyjątki, które odbiegają cechami i pochodzniem od swoich typowych przedstawicieli. Dodatkowo należy zdawać sobie sprawę z tego, że jakość i poziom cech przekazywany jest genetycznie przez przodków dango szczeniaka, i może się różnić w zależności od linii genetycznej.

------------------------------ grupa I FCI ------------------------------
Owczarki i inne psy pasterskie, z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Przeznaczeniem owczarków jest zaganianie oraz pilnowanie stad zwierząt gospodarskich. Instynkt owczarka pozbawionego możliwości wykonywania swojej pracy, może uzewnętrzniać się w takich zachowaniach, jak: podgryzanie domowników w pięty, nieustanne pilnowanie, czy rodzina jest w komplecie, bieganie wokół ludzi na spacerach, gonienie szybko poruszających się przedmiotów lub cieni, hiperaktywność, i inne. Owczarki zaganiające to najczęściej psy bardzo aktywne, wulkany energii, pracoholicy wśród psów. Typowym przedstawicielem psów z instynktem pasienia są Border Collie, których pracę ze stadem można oglądać na wielu wystawach.

Drugim charakterystycznym instynktem występującym często u owczarków jest stróżowane (dawniej - obrona stada przed zagożeniami ze strony drapieżników lub złodziei), z którego mogą wynikać takie problemy, jak szczekanie na gości, agresja w stosunku do obcych, pilnowanie przedmiotów nawet przed domownikami.

Owczarki najczęściej wykazują silną chęć współpracy z człowiekiem i potrzebę stałego kontaktu z nim. Z założenia powinny wykazywać się zrównoważonm charakterem, przywiązaniem do rodziny, dystansem w stosunku do obcych, osłabionym instynktem łowieckim i uzdolnieniami do szkolenia.

Najpopularniejsi przedstawiciele: owczarek niemiecki, owczarek szkocki, owczarek szetlandzki, Border Collie, owczarek francuski Briard, Bouvier des Flandres, owczarki belgijskie, polski owczarek nizinny.

------------------------------ grupa II FCI -----------------------------
Pinczery i sznaucery, molosy, szwajcarskie psy górskie i do bydła, pozostałe rasy

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Zróżnicowane psy charakteryzujące się ciężką budową ciała. Niektóre z nich dawniej były wykorzystywane jako psy do polowań, walk, obrony lub stróżowania. Wielu przedstawicieli tej grupy to łagodne dla ludzi olbrzymy, jednak u niekórych ras mogą wystąpić problemy z agresją w stosunku do innych psów lub małych zwierząt. Zwykle mało pobudliwe (za wyjątkiem sznaucerów, bokserów, dobermanów) i nieszczekliwe. Wiele molosów obficie się ślini.

Najpopularniejsi przedstawiciele: sznaucery, czarny terier rosyjski, doberman, pinczery, bokser, dog niemiecki, rottweiler, buldog angielski, bullmastiff, Dogue de Bordeaux, mastif neapolitański, Tosa Inu, Dogo Canario, Fila Brasileiro, nowofundland, shar-pei, hovawart, Cane Corso, owczarek środkowoazjatycki, owczarek kaukaski, bernardyn, berneński pies pasterski.

----------------------------- grupa III FCI -----------------------------
Teriery

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Teriery przez wieki selekcjonowane były pod kątem ciętości, pobudliwości i odporności na ból. Pierwotnie były hodowane jako psy myśliwskie, z czasem zaczęto używać ich do pokazów zabijania szczurów lub walk psów. Zwykle są bardzo szczekliwe i mają silne instynkty łowieckie. Ze skrzyżowania terierow z buldogami powstały teriery typu bull. Wśród przedstawicieli tej grupy zdarzają się problemy z agresją do innych psów oraz ludzi.

Najpopularniejsi przedstawiciele: Airedale Terrier, foksteriery, Jack Russell i Parson Russell teriery, terier szkocki, West Highland White Terrier, Yorkshire Terrier, bulterier, Stafordshire Bull Terrier (tzw. stafik), American Stafordshire Terrier (tzw. amstaf).

----------------------------- grupa IV FCI -----------------------------
Jamniki

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Jamniki powstały w Niemczech, w wyniku selekcji psów gończych typu basset. Dążono do uzyskania psa o rozmiarach i ciętości odpowiednich do wypłaszania zwierzyny z nor. Jamniki mają silny instynkt łowiecki, dość niezależne charaktery, jednak są bardzo towarzyskie. Zwykle dość hałaśliwe.

Przedstawiciele: jamniki standardowe miniturowe i królicze w trzech odmianach: gładko-, szorstko- i długowłose.

----------------------------- grupa V FCI ------------------------------
Szpice i psy w typie pierwotnym

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: W tej grupie połączone zostały szpice, czyli psy myśliwskie oraz zaprzęgowe, z psami w typie pierwotnym, czyli rasami powstałymi przy bardzo niewielkiej ingerencji człowieka. Wielu przedstawicieli tej grupy to psy o stabilnych charakterach, zdystansowane, a jednak łagodne dla ludzi. Miewają silne instynkty przetrwania pobudzające je do ucieczek i łowów, oraz trudności z przyswojeniem sobie zasad typowego posłuszeństwa.

Najpopularniejsi przedstawiciele: Akita Inu, Chow Chow, Alaskan Malamute, karelski pies na niedźwiedzie, łajki, szpice, basenji, nagi pies meksykański, Siberian Husky, Samoyed.

---------------------------- grupa VI FCI ------------------------------
Psy gończe i rasy pokrewne

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Psy przeznaczone do polowań w sforach. Dawniej trzymane w dużych grupach do dziś cenią sobie towarzystwo współbraci. Najczęściej pozbawione agresji w stosunku do innych psów i ludzi, mają wesołe i przyjazne usposobienie. Posiadają silne instynkty podążania za zapachem zwierzyny, dlatego z powodu bezpieczeństwa niektóre psy nie powinny być spuszczane ze smyczy podczas spacerów.

Najpopularniejsi przedstawiciele: beagle, bassety, posokowiec bawarski, gończy polski, dalmatyńczyk, Rhodesian Ridgeback.

---------------------------- grupa VII FCI -----------------------------
Wyżły

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Psy przeznaczone do indywidualnego polowania z myśliwym. Ich zadanie to wytropienie zwierzyny i naprowadzenie na nią człowieka. Pojętne, łatwo się uczą i wykazują dużą chęć współpracy z człowiekiem. Silne i energiczne, mogą przejawiać agresję do innych psów.

Najpopularniejsi przedstawiciele: seter irlandzki, seter angielski, wyżeł niemiecki szorstkowłosy, wyżeł weimarski krótkowłosy, pointer.

---------------------------- grupa VIII FCI ----------------------------
Aportery, płochacze i psy dowodne

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Podobnie jak wyżły, psy należące do tej grupy to prawa ręka myśliwego. Służyły do wypłaszania zwierzyny oraz aportowania zastrzelonych lub zranionych zwierząt. Przedstawiciele grupy VIII to najczęściej psy bardzo łagodne, charakteryzujące się tzw. "miękkim pyskiem" (cecha dobrego aportera). Mają zrównoważony charakter i smykałke do nauki. Obecny jest u nich instynkt łowiecki, który czasem sprawia, że piesek "zawącha" się i "traci słuch". Wiele ras z tej grupy robi karierę jako psy rodzinne.

Najpopularniejsi przedstawiciele: Labrador Retriever, Golden Retriever, cocker spaniel angielski.

---------------------------- grupa IX FCI ----------------------------
Psy ozdobne i do towarzystwa

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: Do tej grupy "wrzucono" rasy, które zatraciły cechy użytkowe i stały się psami do towarzystwa, znajdziemy tu więc rasy bardzo zróżnicowane pod względem pochodzenia oraz wyglądu. Powszechne wśród psów tej grupy są problemy z charakterem (agresja, lękliwość). Zbyt często do hodowli dopuszczanę są osobniki o niewłaściwym temperamencie. Można jednak znaleźć też tutaj rasy bardzo łagodne, na przykład Cavalier King Charles Spaniel.

Najpopularniejsi przedstawiciele: buldog francuski, mops, cavalier King Charles spaniel, lhasa apso, shih tzu, chichuahua, pekińczyk, biszon kędzierzawy, pudel miniaturowy, maltańczyk, chiński grzywacz.

------------------------------ grupa X FCI ------------------------------
Charty

Pochodzenie i związane z nim cechy psychiczne: "Charty to jedna z najstarszych grup psów" - o tym wszyscy wiemy, jakie jednak cechy charakteryzują charty? Wśród psów myśliwskie charty wyróżniają się wyspecjalizowanym zmysłem wzroku. Te psy zamiast węszyć po ziemi obserwują horyzont w poszukiwaniu uciekającej ofiary. Posiadają silne instynkty łowcze. Dlatego przyszły właściciel charta powinien zdawać sobie sprawę z tego, że jego pies może mieć predyspozycje do ruszania w pościg za wszystkimi szybko poruszającymi się obiektami, jakie uda mu się dostrzec (piłeczki, koty, rowery, samochody). Z racji swojej budowy charty są najszybszymi psami i nie mają problemu z dogonieniem dzikiego zwierzęcia, dlatego powinny być prowadzane na spacery na smyczy, a spuszczać je można jedynie na dobrze ogrodzonym terenie.

Charty z reguły są przyjazne i łagodne zarówno dla ludzi jak i innych zwierząt (pod warunkiem, że te nie uciekają). Potrzebują dużo ruchu, ale w domu są spokojne, grzeczne i delikatne w zachowaniu.

Najpopularniejsi przedstawiciele: chart afgański, chart rosyjski borzoj, chart polski, greyhound, whippet, charcik włoski, wilczarz irlandzki.

Magda Urban
http://www.urban.poznan.pl/