Klikerowe szkolenie psów. Analiza ankiet i podsumowanie
4. ANALIZA ANKIET
Ankietę przeprowadzono wśród 40-stu właścicieli psów szkolących je metodą klikerową. Kwestionariusz ankiety znajduje się w załączniku.
Klikerowcy, jak zwykło się nazywać ludzi szkolących swoje psy z użyciem klikera, wypełniający ankietę, najczęściej posiadają jednego psa. 14 osób posiada dwa, trzy, cztery, a nawet sześć psów. Ponieważ jest to metoda od niedawna znana w Polsce, większość "klikerowców" rozpoczęła uczenie tą techniką najczęściej w wieku dorosłym psów. 87% szkoliło wcześniej innymi metodami, 50% używało narzędzi korygujących niepoprawne zachowania tj. kolczatki, dławika itp. Przy czym 17-tu osobom czasem zdarzało się bić psa. Tylko 30% psów było od początku tresowanych klikerowo. 28 osób ma doświadczenie zarówno z psami szkolonymi od początku metodą klikerową, jak i z psami, które przed tym szkoleniem, były uczone innymi metodami. 86% z nich uważa, że psy szkolone od początku klikerowo lepiej i szybciej opanowują zachowania i współpracują z właścicielem. Twierdzą oni, że pies szkolony przedtem inaczej może mieć nawyki, które przeszkadzają w pracy i w życiu. Niektóre psy mogą się całkowicie przestawić na nową metodę, inne natomiast nie. Dla 22% nie ma znaczenia, które osobniki lepiej wypadają w szkoleniu klikerowym.
Aby rozpocząć naukę z użyciem klikera konieczne jest uwarunkowanie psa na dźwięk tego narzędzia. Dla 32 psów "kliknięcie" stało się bodźcem warunkowym już po kilku minutach, po 1 dniu dla 6, a po kilku dniach dla 2. 20 psów zrozumiało, że ich zachowanie powoduje pojawienie się związku dźwięku klikera i nagrody już po pięciu minutach. 13 psów potrzebowało jednego dnia na skojarzenie tego związku, a 6 osobników kilku dni. Tygodnia lub dłużej potrzebowały tylko 2 psy. Najczęściej psy uczą się, więc tego związku bardzo szybko, w przeciągu kilku minut lub jednego dnia.
55% klikerowców bierze udział w wystawach i różnego rodzaju zawodach ze swoimi zwierzętami. Są to najczęściej: obedience, agility, flyball, tropienie, sport zaprzęgowy, konkursy pracy tropowców i dzikarzy, taniec z psem, a także pracują w terapii kontaktowej ludzi. Część "klikerowców" ma zamiar dopiero w przyszłości brać udział w tego typu zabawach, ponieważ ich psy są jeszcze szczeniakami i przygotowują się do brania udziału w różnych konkurencjach.
50% psów nie ma jeszcze osiągnięć na wystawach i zawodach, lub nie bierze w nich udziału. Natomiast ich osiągnięcia często dotyczą rozwiązania problemów behawioralnych tj. agresja do ludzi lub innych psów, strach, zbyt wysoka reaktywność. Osiągnięcia dotyczą także nauczenia wielu zachowań, sztuczek dla przyjemności właściciela i psa, co ma na celu zbudowanie silniejszej więzi i przyjemności za szkolenia.
93% właścicieli "klikerowych" psów zauważa różnicę w pracy psów szkolonych klikerowo i uczonych innymi sposobami.
35 osób uważa, że metodą klikerową można uczyć psa do różnych dyscyplin i ćwiczeń specjalistycznych. 5 osób wyklucza szkolenie na psa obronnego, części szkolenia psa policyjnego i tropienia.
10 osób używa klikera do szkolenia innych zwierząt, najczęściej kotów, ale także koni, świnki morskiej i rybek.
70% ludzi dowiedziało się o metodzie klikerowej poprzez internet, 17% od znajomych, 13% poprzez programy telewizyjne i z czasopism zajmujących się psami.
Powody dla których właściciele psów wybrali do szkolenia metodę klikerową są różne. Główne to:
- jest pozytywna, nie opiera się na przemocy i sile fizycznej
- jest bardzo precyzyjna
- pozwala właścicielom, po zapoznaniu się z teorią, samym planować i prowadzić szkolenie
- skuteczna w dobrym nawiązaniu kontaktu z psem
- brak kary nie psuje psychicznie psa, nie wzmaga agresji i poczucia niepewności
- przyjemna dla psa i właściciela
- przynosi doskonałe i długotrwałe efekty
- pozwala na nauczenie wielu ciekawych zachowań dzięki kształtowaniu, wyłapywaniu i naprowadzaniu
- metody tradycyjne nie przynosiły oczekiwanych efektów i przyjemności pracy z psem
- umożliwia psu samodzielne myślenie
- ciekawość nowej metody
- opiera się na naukowo opracowanych zasadach uczenia się zwierząt
- opiera się na zaufaniu i współpracy
- pozwala na rozwiązanie problemów behawioralnych związanych z agresją, lękliwością itp.
Większość badanych na pytanie o wady metody, odpowiedziała, że nie ma ona jako takich wad. Wymaga ona dobrej znajomości całej teorii związanej z uczeniem się zwierząt. W Polsce jest bardzo mało dostępnych wiadomości na temat tej techniki szkolenia, więc zdobywanie wiedzy jest jeszcze wciąż trudne.
Metoda wymaga od przewodnika poświęcania psu dużo czasu. Ważna jest konsekwencja, systematyczność i cierpliwość. Część osób ma problemy z dobrym refleksem, czyli timingiem potrzebnym do efektywnej nauki, ale to nie jest wada klikerowego szkolenia, tylko wymaga więcej pracy i wiedzy przewodnika. Sprawia też trudność przy szkoleniu większej ilości psów, ponieważ dźwięk klikera jest taki sam i należy (przynajmniej na początkowym etapie nauki) szkolić psy w odosobnieniu. Jednak wszyscy są bardzo zadowoleni z wybranej metody szkolenia i nie zamieniliby jej na żadną inną.
5. PODSUMOWANIE
Metoda szkolenia klikerowego psów, jak pokazano w niniejszej pracy, jest oparta o wywodzące się z badań naukowych zasady warunkowania. Doskonale sprawdza się w szkoleniu psów. Jest metodą pozytywną, nie stosującą żadnego rodzaju przemocy i siły fizycznej, szarpania, popychania, ciągnięcia, ani także narzędzi do korygowania niewłaściwych zachowań tj. kolczatka, dławiki, łańcuszki zaciskowe itp. Szkolenie opiera się na budowaniu zaufania i więzi między właścicielem i psem. Pies ofiarowuje zachowania nie bojąc się, że jeżeli wykona je niepoprawnie spotka go kara. W szkoleniu klikerowych za niepożądane zachowanie pies po prostu nie otrzymuje nagrody, co prowadzi do wygaszenia niewłaściwej reakcji. Zachowania pożądane są natomiast nagradzane. Dzięki temu psy pracują chętnie i przy tym dobrze się bawią. Dla właściciela szkolenie także jest o wiele przyjemniejsze. Może on nauczyć swojego pupila posłuszeństwa, a także wielu różnorodnych, nietypowych zachowań. Poznaje także swojego psa, jego charakter, język jakim posługuje się cały ten gatunek zwierząt i zachowania. Pies, pomimo że jest jednym z najbardziej popularnych zwierząt wciąż został jeszcze mało poznany, zwłaszcza pod względem behawioru.
Kliker jest coraz powszechniej używany do szkolenia praktycznie wszystkich zwierząt. Stosują go czołowi treserzy na świecie do szkolenia psów policyjnych, psów pomagającym osobom niepełnosprawnym, psów myśliwskich, biorących udział w zawodach posłuszeństwa i wystawach, szkolonych do tropienia, obrony, agility, flyball, frisbee, a także do szkolenia psów towarzyszących człowiekowi na co dzień.
W Polsce metoda jako nowa i mało znana, często jeszcze spotyka się z niechęcią. Grono osób szkolących w ten sposób swoje psy stopniowo powiększa się, powstaje coraz więcej ośrodków zajmujących się szkoleniem klikerowym. Szkolenie jest dużą nadzieją na rozwój metod pozytywnego uczenia psów, a także innych zwierząt.
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Nauk o Zwierzętach
KLIKEROWE SZKOLENIE PSÓW
Praca magisterska wykonana przez Agnieszkę Prymaka
pod kierunkiem prof. dr hab. Kazimierza Ściesińskiego
w Katedrze Szczegółowej Hodowli Zwierząt.
Warszawa 2004
