Norrbottenspets - Nordyckie psy myśliwskie
Na łamach portalu Psy24.pl, przy różnych okazjach, zwracałem uwagę na nazewnictwo ras psów wg krainy pochodzenia, a jeszcze częściej miejscowości. Nie inaczej dzieje się z niemal zupełnie nie znanym w Polsce, bardzo efektownym, skandynawskim pieskiem o nazwie Norrbottenspets.
W kynologii zagościł stosunkowo nie dawno. W Polsce stanowi zupełne „nowum" w postaci zarejestrowanej w ZKwP jednej suczki... Jaka jest historia tej interesującej rasy? Motywem hodowli były przede wszystkim cechy użytkowe zwierzęcia. Po obydwu stronach granicy szwedzko - fińskiej, w Norboten, w lasach północnej tundry, myśliwi polowali na głuszce, cietrzewie i jarząbki. Inne zwierzęta, jenoty, norki, sobole itd. też stanowiły zainteresowanie myśliwych. Do pomocy używali niebywale sprawnych psów, po fińsku zwanych pohjanpystykorva. W okolicznościach surowych warunków tamtejszych polowań, nie przywiązywano wagi do eksterieru. Najważniejsze były cechy użytkowe psa. Kraina w której przyszło mu egzystować może wiele wyjaśniać. Przyjrzyjmy się jej.
Norrbotten to największy z 21 regionów administracyjnych Szwecji. Zajmuje około jednej czwartej jej terytorium. Największą gminą tego regionu, pod względem terytorium, jest Kiruna. Położony w najdalej na północ wysuniętej części Norrland, składa się z krain historycznych - (landskap) Norrbotten oraz północnej części Lappland. Przylega do Zatoki Botnickiej, graniczy także z terytorium Norwegii oraz z Finlandią (region Laponia).
Z ciekawostek tego rejonu warto odnotować - w Norrbotten znajduje się najwyższy szczyt Szwecji - Kebnekaise (2111 -2123m), oraz najgłębsze jezioro - Hornavan, o głębokości 232 metry. Knebnekaise, pokryty czapą lodową grubości kilkunastu metrów „rośnie" zimą i topi się latem. Dlatego wysokość szczytu waha się w granicach kilkunastu metrów. Ogólnie można powiedzieć, że to surowa kraina obfitująca w lasy, jeziora i bagna. Kraina bogata w ptactwo wodne, a także zwierzynę, stanowiąca doskonały teren dla myśliwych. Hodowla reniferów jest ważnym elementem gospodarki. Znaczącym bogactwem są rudy żelaza położone w okolicy Kiruny. Gęstość zaludnienia nieznacznie przekracza liczbę dwóch osób na kilometr kwadratowy. Część osiadłych tam Lapończyków prowadzi koczowniczy tryb życia i przemieszcza się wraz ze swoimi reniferami.
Jak wspomniałem, Norrbottenspets zaistniał w kynologii stosunkowo późno. Długie lata hodowla ukierunkowana była wyłącznie na przydatność użytkową. Wprawdzie Duńskie Towarzystwo Myśliwskie opracowało w 1889 roku wzorzec psa islandzkiego, który jest niemal identyczny z obecnym wzorcem Norrbottenspets (za H.Räber). Nie miało to żadnego przełożenia na uporządkowanie hodowli naszego bohatera. Inna, godna odnotowania informacja to podobieństwo (oprócz maści) do nieznacznie większego szpica fińskiego, którego umaszczenie jest czerwone lub złotobrązowe.
Omawiany typ psa egzystował głównie jako pomocnik myśliwego, zupełnie niezauważalny na wystawach psów. Doszło do tego, że szwedzki Kennel Club, w 1948 roku uznał rasę za wymarłą.
Jednak w rękach myśliwych nadal pozostawały egzemplarze, które w latach 1960-ych zaczęły pojawiać się także na wystawach. Hodowla nabrała rozmachu kiedy w 1967 roku pojawiły się mioty już zarejestrowane w szwedzkiej kynologii.
Obecnie, ten biało żółty, niezwykle odważny, niewielki (nieznacznie mniejszy od popularnego w Polsce amstafa) piesek cieszy się coraz większą popularnością. Nie tylko w krajach skandynawskich. W Polsce wprawdzie jest zarejestrowany w ZKwP tylko jeden egzemplarz. Ale to suczka. Tym samym można mieć nadzieję na rozwój hodowli. Wspomnianą nadzieję wiążę z faktem, że norrbottenspets to nie tylko pies myśliwski. To doskonały, czujny i spostrzegawczy pies stróżujący, a także do towarzystwa. Jest spokojny, zrównoważony, nie agresywny, zarazem odważny. Urokliwa, najczęściej biało żółta, dość krótka szata, o raczej sztywnym włosie jest łatwa w utrzymaniu. Jak w przypadku każdego psa, kiedy następuje zmiana szaty, należy wyczesywać wypadające włosy, zwłaszcza delikatny podszerstek.
Jan Borzymowski
PSY24.PL
Wzorzec norrbottenspets, FCI nr 276 / 21.10.2009
POCHODZENIE: Szwecja. DATA PUBLIKACJI OBOWIĄZUJĄCEGO WZORCA: 22.07.1982. UŻYTKOWOŚĆ: Pies myśliwski.
KLASYFIKACJA F.C.I. : Grupa 5: Szpice i psy ras pierwotnych. Sekcja 2: Nordyckie psy myśliwskie. Podlegają próbom pracy.
KRÓTKI RYS HISTORYCZNY: Ten szpic z rejonu północnych wybrzeży Zatoki Botnickiej pochodzi zapewne od małych łajek, które towarzyszyły myśliwym z Nordkap już w czasach prehistorycznych. Przez tysiąclecia ich selekcja odbywała się w sposób naturalny - przezywały tylko najsprawniejsze z nich. W trudnych warunkach klimatycznych północnych regionów Półwyspu Skandynawskiego polowanie było najważniejszym sposobem zdobycia mięsa i skór, niezbędnych dla przeżycia. Skóry soboli i norek były przez stulecia najważniejszym towarem wymiennym; gdy ich ceny drastycznie spadły po II Wojnie Światowej, szpice znad Zatoki Botnickiej także popadły w zapomnienie. Przez wiele lat nie rejestrowano ich wcale, aż w końcu Szwedzki Kennel Club uznał je za rasę wymarła. Ale już w 10 lat później znaleziono kilka typowych egzemplarzy, trzymanych do stróżowania i do towarzystwa w kilku gospodarstwach. Dzięki oddaniu kliku hodowców dawny szpic myśliwski został ocalony: w roku 1967 ponownie uznano te rasę i opracowano nowy wzorzec.
WRAŻENIE OGÓLNE: Mały, lekko prostokątny szpic, o eleganckiej sylwetce, z suchymi, mocnymi mięśniami. Czujny, z wysoko noszona głową, nieustraszony i i aktywny. Dymorfizm płciowy powinien być wyraźnie widoczny.
USPOSOBIENIE/TEMPERAMENT: Jako pies myśliwski norrbottenspets powinien być bystry i śmiały, szybki, pewny siebie, a przy tym łagodny.
GŁOWA: Mocna, sucha; widziana z boku i z góry - równomiernie zwęża się ku nosowi. MÓZGOCZASZKA : Czaszka : Stosunkowo szeroka, raczej płaska. Czoło nieco wypukłe. Stop: Widoczny, ale tylko lekko zaznaczony.
TRZEWIOCZASZKA: Nos: Czarny. Kufa: Jej długość stanowi połowę długości głowy lub nieco mniej. Wyraźnie zwęża się ku nosowi, ale nie jest szpiczasta. Policzki: Widoczne.. Wargi: Cienkie, suche, ściśle przylegające. Uzębienie: Zgryz nożycowy z dobrze wykształconymi zębami, szczęki mocne. Oczy: Średniej wielkości, migdałowego kształtu, skośnie osadzone. Ciemnobrązowe, bystre, o spokojnym, ale energicznym wyrazie. Uszy: Wysoko osadzone, nieco więcej, niż średniej wielkości; sztywne. Koniuszki nieco zaokrąglone.
SZYJA: Średniej długości, proporcjonalna do tułowia, sucha i umięśniona, nieco łukowata, wyraźnie wzniesiona.
TUŁÓW: Kłąb: Wyraźny. Grzbiet: Krótki, mocny dobrze umięśniony i sprężysty. Lędźwie: Krótkie i szerokie. Zad: Umiarkowanej długości i szerokości, nieco opadający, z dobrze rozwiniętą, suchą muskulaturą. Klatka piersiowa: Umiarkowanie głęboka i długa. Jej głębokość wynosi około połowy wysokości w kłębie. Owalna w przekroju, normalnej szerokości, żebra rzekome dobrze wykształcone. Przedpiersie dobrze rozwinięte i dobrze zaznaczone. Linia dolna i brzuch: Przy patrzeniu z boku, najniższa część klatki piersiowej sięga łokcia lub troszkę poniżej, płynnie przechodzi w lekko tylko podciągnięty brzuch.
OGON: Osadzony stosunkowo wysoko. Noszony wysoko, ale tylko luźno zwinięty, końcem dotyka boku uda. Rozprostowany sięga nie dalej, niż do stawu skokowego.
KOŃCZYNY: KOŃCZYNY PRZEDNIE : Oglądane z przodu proste i równoległe, ustawione ani szeroko, ani wąsko. Łopatka: Długa i szeroka, z dobrze rozwiniętym grzebieniem i mięśniami. Ściśle przylegająca do klatki piersiowej, dobrze umięśniona, dobrze przylegająca do tułowia i skośnie ustawiona. Kłąb wyraźny. Ramię: Powinno być tej samej długości, co łopatka, tworzy z nią wyraźny kąt. Mocne, dobrze przylegające do klatki piersiowej, ale umożliwiające swobodny ruch. Łokcie: Nie wykręcone na zewnątrz ani do wewnątrz. Przedramię: Proste; mocny kościec; suche, sprężyste mięśnie. Śródręcze: Mocne; oglądane z boku lekko nachylone do podłoża. Łapy: Małe, mocne, ustawione prosto do przodu, dobrze wysklepione i zwarte, z dobrze wykształconymi, mocnymi opuszkami.
KOŃCZYNY TYLNE: Kończyny tylne- widziane od tyłu - równoległe. Uda: Proporcjonalnie długie; tworzą z miednicą kąt niemal prosty. Mocno umięśnione. Staw kolanowy: Mocny, dobrze kątowany. Podudzie: Tworzy wyraźny kąt z udem. Staw skokowy: Mocny. Śródstopie: Suche, elastyczne i dosyć długie. Łapy: Jak przednie. CHODY: Swobodne, płynne i przestrzenne. Kończyny równoległe, grzbiet prosty.
SZATA: Sierść: Z gęstym i miękkim podszerstkiem. Włos okrywowy krótki i prosty. Sierść raczej gładko przylegająca, o zróżnicowanej długości: najkrótsza na grzbiecie nosa, czaszce, uszach i przednich stronach nóg. Najdłuższa na szyi, tylnych stronach ud i spodniej stronie ogona.
Maść: Czysto biała, zawsze z wyraźnymi i równomiernie rozłożonymi łatami, których idealny kolor to wszelkie odcienie żółtego i czerwonego. Kolor musi występować na głowie i uszach. Łaty czarne i w różnych odcieniach płowego i aguti tolerowane, ale pierwszeństwo należy się idealnej maści.
WYSOKOŚĆ: Idealna wysokość w kłębie: Psy: 45 cm. Suki: 42 cm. Tolerancja 2 cm w górę i w dół. WADY: Wszelkie odstępstwa od podanego wzorca należy uznać za wady, których ocena powinna być proporcjonalna do ich nasilenia, wpływu na zdrowie i dobrostan psa, oraz zdolność wykonywanie jego tradycyjnej pracy.
WADY DUŻE: · Nos czekoladowy lub barwy mięsa. · Braki zębów z wyjątkiem P1. · Podpalanie. · Przesianie lub cętkowanie
WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: · Agresja lub wyraźna lękliwość. · Szczątkowy ogon. · Każdy pies, wykazujący wyraźne wady budowy lub zaburzenia zachowania, powinien być zdyskwalifikowany. Uwaga: Samce powinny mieć dwa normalnie wykształcone jądra, całkowicie opuszczone do moszny.
zdjęcie author: Kaisa Kotajärvi, źródło
