Islandzki szpic pasterski
Rasa psów, która borykała się z różnymi przeciwieństwami losu. Tym bardziej warto poświęcić uwagę tym sympatycznym czworonogom. Zwłaszcza, że w polskiej kynologii występują przedstawiciele rasy. W 2014 roku, w ZKwP było zarejestrowanych 5 egzemplarzy (1 pies i 4 suki). W zasadzie pogłowie było liczniejsze bo pojawił się miot , w którym urodziły się 3 suczki i 2 pieski. Tak już jest, że rasa psów zaczyna istnieć kiedy następuje rozwój hodowli wg kynologicznych zasad. Wymieniona rasa wprawdzie kojarzona jest z Islandią, ale na wyspie do niedawna nie występowało zainteresowanie wyprowadzeniem rodzimej rasy psów. Brakowało jakiegokolwiek stowarzyszenia kynologicznego.
Jest na świecie wiele ras którym przypisywane jest określone terytorialne pochodzenie, ale zaistniały w kynologii dzięki organizacjom kynologicznym innych krajów. Podobnie działo się z psem islandzkim. Źródła kynologiczne (Hans Räber) odnotowują pierwsze pojawienie się (1880r.) psa islandzkiego na wystawie w Anglii. W 1905 roku angielski Kennel Club uznaje rasę. Anglicy zajęli się „kynologicznym zaistnieniem” tego psa, opracowali wzorzec rasy, który został uznany i zarejestrowany w FCI. Jakie jest pochodzenie omawianego psa? Jednoznaczne ustalenie historii nie jest możliwe. Wszelkie mniej czy bardziej prawdopodobne hipotezy wiążą się z historią zasiedlania Islandii. W różnym czasie osiedlali się na wyspie przedstawiciele plemion celtyckich, germańskich. Przybysze ze Szkocji, Irlandii, Skandynawii, Danii przywozili swoje psy.
Uważa się za bardzo prawdopodobne, że wśród protoplastów islandzkiego szpica pasterskiego występuje norweski wiejski szpic od bardzo dawna zadomowiony w Skandynawii. Omawiany mały owczarek (wielkości zbliżonej do popularnego w Polsce amstafa) jest miłym, ufnym, inteligentnym pieskiem o doskonałej podzielności uwagi. Jedną z wyróżniających go cech jest upodobanie czystości. Aktywny, pracowity, często samodzielnie kieruje stadem owiec, pilnuje obszaru wypasu, zagania stado o określonych porach itp. Praktyka dozoru, pilnowania stada, ogarniania terenu, od pokoleń całkowicie pochłaniała aktywność tego psa. Tym samym postępowało zatracanie instynktu łowieckiego. Być może ma to związek z bardzo nielicznie występującą na Islandii zwierzyną, która mogła by być przedmiotem zainteresowania myśliwych.
Jedynym ssakiem, uważanym za rodzimy gatunek jest islandzki lis arktyczny. Żywią się one małymi ptakami i gryzoniami, choć farmerzy obwiniają je też o ataki na zwierzęta domowe (głównie owce) i duża liczba lisów ginie z rąk farmerów. Obecnie liczba tych ssaków dramatycznie spadła i trzeba mieć szczęście, żeby je spotkać. Inną, żyjącą na wolności zwierzyną są renifery. Zamieszkują Islandię od XVIII wieku. Obecnie są pod ścisłą ochroną, ponieważ ich ilość bardzo spadła. Małe, rozproszone grupy reniferów można spotkać głównie na wschodzie kraju. Od lat 30-tych ubiegłego wieku na wolności żyją także amerykańskie norki. Wiele szpiców północy ma silnie rozwinięty instynkt łowiecki. Z islandzkim przedstawicielem tej grupy jest nieco inaczej. Znawcy rasy uważają, o czym wyżej wspomniano, że ten pies zatracił instynkt łowiecki.
Okoliczności nie sprzyjające rozwojowi łowiectwa wskazywały przede wszystkim na potrzebę posiadania psa pasterskiego, także dobrego stróża domu, podwórza. Rola omawianego psa polega na wyręczaniu człowieka w dozorowaniu zwierząt gospodarskich. Pojęcie „stróż, pies podwórzowy” w uwarunkowaniach fenomenu uczciwości mieszkańców Islandii, polega na czymś zupełnie innym niż w Europie środkowo – wschodniej, gdzie dotyczy obrony posesji, zwłaszcza przed zagrożeniem ze strony dwunożnych intruzów…
Historia rozwoju omawianej rasy na Islandii odnotowuje różne perypetie. Na początku ubiegłego stulecia psy żyjące na statkach przywlekły nosówkę. W niektórych okolicach Islandii padło całe pogłowie psów. Inną plagą był tasiemiec bąblowiec, którego żywicielem pośrednim są zwierzęta gospodarskie, a także człowiek. Na wsiach zorganizowano sieć stacji leczniczych. Wprowadzono obowiązek corocznego odrobaczania psów. W Rejkiawiku zakazano trzymania psów, który utrzymano nawet po opanowaniu zagrożenia bąblowcem.
Ogromne trudności zachowania czystości rasy islandzkiego szpica pojawiły się podczas II Wojny Światowej. Stacjonujące wojska, a także liczne grupy różnych uciekinierów przywoziły ze sobą psy. Dochodziło do wielu zamierzonych (i nie zamierzonych) krzyżówek.
Dobrą okolicznością, sprzyjającą uratowaniu i rozwojowi rasy islandzki szpic pasterski jest zorganizowanie na wyspie dwóch hodowlanych ośrodków. Kynologia krajowa ma swoje przedstawicielstwo w postaci Islandzkiego Kennel Klubu, który jest członkiem FCI. Nie bez znaczenia dla podtrzymania rozwoju rasy jest obecność tych psów w Szkocji i Anglii. Kilkadziesiąt przedstawicieli rasy żyje w Skandynawii. Wszystko wskazuje, że w Europie kontynentalnej, także w Polsce rozwija się hodowla islandzkich psów pasterskich. Urok tego psa, jego komunikatywność, ufność wskazuje, że niezależnie od walorów psa pracującego w gospodarstwie, doskonale odnalazł się w roli towarzysza człowieka.
Jan Brzymowski
Ryc. Jan Borzymowski
------------------------------------------------------------------------------------
Wzorzec FCI nr 289 /20.06.2007/, wersja angielska ISLANDZKI SZPIC PASTERSKI (Islenskur Fjárhundur / Icelandic Sheepdog) FCI St N° 289/20.06.2007
TŁUMACZENIE : Olga Jakubiel.
POCHODZENIE: Islandia. DATA PUBLIKACJI OBOWIĄZUJĄCEGO WZORCA: 06.03.2007. UŻYTKOWOŚĆ: Pies pasterski.
KLASYFIKACJA F.C.I. : Grupa 5 Szpice i psy ras pierwotnych. Sekcja 3 Nordyckie psy stróżujące i pasterskie. Bez prób pracy. ZARYS
HISTORII RASY: Islandzki szpic pasterski jest jedyną rodzimą rasą Islandii. Pojawił się w Islandii wraz z pierwszymi osadnikami-wikingami (874-930). Przez stulecia islandzki szpic pasterski oraz sposób jego pracy przystosowały się do lokalnego terenu, gospodarki oraz trudnej walki o przetrwanie Islandczyków; stał się on niezastąpiony przy wypasie gospodarskiego inwentarza. W ciągu kilku ostatnich dziesięcioleci wzrosła popularność islandzkiego szpica pasterskiego, i niezależnie od faktu, iż rasa jest nadal mało liczna – nie jest już uznawana za zagrożoną wyginięciem.
WRAŻENIE OGÓLNE : Islandzki szpic pasterski jest nordyckim szpicem pasterskim, nieco mniej, niż średniej wielkości, ze stojącymi uszami i zwiniętym ogonem. Widziany z boku – prostokątny; długość tułowia od najbardziej wysuniętego do przodu punktu łopatki do szczytu zadu przekracza wysokość w kłębie. Głębokość klatki piersiowej równa długości przednich łap. Łagodny, inteligentny, radosny wyraz. Ufna i żywotna postawa jest typowa dla tej rasy. Istnieją dwa rodzaje szaty: długa i krótka; obydwie gęste oraz niezwykle odporne na warunki pogodowe. Między płciami istnieje wyraźna różnica w wyglądzie. FCI St N° 289/20.06.2007
USPOSOBIENIE/TEMPERAMENT : Islandzki szpic pasterski jest odważnym i zwinnym psem pasterskim, który szczeka, co przynosi pożytek podczas wypasu i zaganiania zwierząt na pastwiskach, w górach lub przy poszukiwaniu zagubionych owiec. Islandzki szpic pasterski jest z natury bardzo czujny; zawsze entuzjastycznie i bez agresji wita gości. Nie ma silnie rozwiniętego instynktu myśliwskiego. Islandzki szpic pasterski jest radosny, przyjacielski, ciekawski, skory do zabaw i nieustraszony. GŁOWA : Mocnej budowy, o ściśle przylegającej skórze. Czaszka nieco dłuższa, niż kufa. Widziana z góry i boku – trójkątna.
OKOLICA MÓZGOCZASZKI : Czaszka : Lekko wysklepiona. Stop: Wyraźnie zaznaczony, choć nigdy stromy, ani wysoki.
OKOLICA TWARZOCZASZKI: Nos: Czarny; ciemnobrązowy u psów czekoladowych i niektórych kremowych.
KUFA: Dobrze rozwinięta; prosty grzbiet nosa. Kufa nieco krótsza, niż czaszka; zwężająca się równomiernie ku nosowi, tak, by widziana z góry lub boku tworzyła tępo zakończony trójkąt. Wargi: Czarne, ściśle przylegające; ciemnobrązowe u psów czekoladowych i niektórych kremowych. Policzki: Płaskie.
ZGRYZ: Nożycowy. Pełne uzębienie. O
czy: Średniej wielkości; migdałowego kształtu. Ciemnobrązowe; nieco jaśniejsze u psów czekoladowych i niektórych kremowych. Obwódki oczu czarne; ciemnobrązowe u psów czekoladowych i niektórych kremowych. Uszy: Proste, średniej wielkości. Trójkątne, ze sztywnymi krawędziami i nieco zaokrąglonymi koniuszkami. Bardzo ruchome, reagujące wrażliwie na dźwięki i obrazujące nastrój psa.
SZYJA: Umiarkowanej długości; umięśniona, bez luźnej skóry. Nieco łukowata; noszona wysoko. FCI St N° 289/20.06.2007 4
TUŁÓW: Prostokątny i mocny. Długość proporcjonalna względem wysokości, harmonizuje z wrażeniem ogólnym. Grzbiet: Prosty, umięśniony i mocny. Lędźwie: Szerokie i umięśnione. Zad: Umiarkowanie krótki i szeroki, nieco opadający, dobrze umięśniony. Klatka piersiowa: Długa, głęboka, dobrze wysklepiona. Brzuch: Tylko nieznacznie podciągnięty.
OGON: Wysoko osadzony, zwinięty nad grzbietem i dotykający go.
KOŃCZYNY PRZEDNIE : Widziane z przodu – przednie kończyny proste, równoległe i mocne. Normalne kątowanie. Łopatki: Ukośne i umięśnione. Palce szczątkowe: Mogą być podwójne. Przednie łapy: Nieco owalne; palce dobrze wysklepione i zwarte, z dobrze rozwiniętymi opuszkami.
KOŃCZYNY TYLNE : Widziane z tyłu – tylne kończyny proste, równoległe i mocne. Normalne kątowanie. Uda: Szerokie i dobrze umięśnione. Palce szczątkowe: Dobrze rozwinięte podwójne palce szczątkowe – pożądane. Tylne łapy: Takie same, jak przednie. CHÓD/RUCH : Ukazuje zwinność i wytrzymałość, z dobrą akcją kończyn tylnych, pokrywający teren bez wysiłku.
SZATA: Podwójna, gęsta i niezwykle odporna na warunki pogodowe.
WŁOS: Istnieją dwie odmiany: • a) Krótkowłosa: Włos okrywowy średniej długości, gęste, miękkie podszycie. Włos krótszy na pysku, szczycie głowy, uszach oraz przedzie kończyn; dłuższy na szyi, klatce FCI St N° 289/20.06.2007 5 piersiowej oraz z tyłu ud. Ogon krzaczasty; długość włosa proporcjonalna do długości szaty. • b) Długowłosa: Włos okrywowy dłuższy, niż u odmiany opisanej powyżej, dosyć gruby, z gęstym, miękkim podszyciem. Włos krótszy na pysku, szczycie głowy, uszach oraz przedzie kończyn; dłuższy za uszami, na szyi, klatce piersiowej, przednich kończynach oraz z tyłu ud. Ogon bardzo krzaczasty; długość włosa proporcjonalna do długości szaty.
MAŚĆ: Dopuszczalnych jest kilka kolorów, ale jeden kolor powinien zawsze przeważać. Kolorami przeważającymi są: • Różne odcienie koloru podpalanego, wahające się od kremowego do rudobrązowego. • Czekoladowy. • Szary. • Czarny. Kolorom przeważającym zawsze towarzyszy biel. Najpopularniejszymi białymi znaczeniami, które często są nieregularne, są: strzałka lub [biel] na części twarzy, kołnierzu, klatce piersiowej; skarpety różnej długości oraz [biały] koniuszek ogona. Jaśniejsze odcienie występują często na spodniej części tułowia od gardła do końca ogona. U psów podpalanych i szarych często zdarza się czarna maska, czarne koniuszki włosa okrywowego, jak również pojedyncze czarne włosy. Psy czarne (trójkolorowe) mają czarną szatę, wspomniane wyżej białe znaczenia oraz tradycyjne znaczenia – w dowolnym spośród podpalanych kolorów – na policzkach, powyżej oczu (łuków brwiowych) i na kończynach. Łaty w powyższych kolorach na białym tle (łaciatość) są dopuszczalne. Biel nie powinna całkowicie przeważać.
WIELKOŚĆ: Idealna wysokość: Psy: 46 cm Suki: 42 cm.
WADY: Wszelkie odstępstwa od wyżej wymienionych cech należy uznać za wady, których ocena powinna być proporcjonalna względem ich stopnia i zasięgu. FCI St N° 289/20.06.2007 6 • Jednolicie czarny płaszcz lub siodło u psa w jakimkolwiek podpalanym kolorze.
POWAŻNE WADY: • Brak palców szczątkowych. • Żółte oczy. • Okrągłe, wyłupiaste oczy. Każdy pies, przejawiający fizyczne lub psychiczne nieprawidłowości, powinien zostać zdyskwalifikowany. Uwaga: Samce powinny mieć dwa normalnie wykształcone jądra, całkowicie opuszczone do moszny.
