BORDER COLLIE

Charakterystyka

Średniego wzrostu, o różnorodnej kolorystyce rasa, występująca w dwóch rodzajach włosa okrywowego - krotki, przylegający włos na całym ciele i nieduże pióra na tylnej stronie lap i na ogonie oraz średnio długowłosa odmiana, z prostym włosem około 10 cm na całym ciele oprócz pyska i lap, tylko na ich tylnej części pióra, także pióro na ogonie oraz często kryza wokół szyi. Dynamiczny i pełen radości życia, wspaniały przyjaciel, uważny, inteligentny, szybko sie uczący, wspaniały pasterz owiec i innych zwierząt gospodarskich, nie agresywny ale czujny i bywa nieufny do obcych ( częściej jednak ta charakterystyka dotyczy psów hodowanych do pracy ze względu na takie potrzeby farmerów - charakter wystawowy BC został selektywnie w hodowlach złagodzony do potrzeb wystawowych ) Uszy średnie, dosyć wysoko osadzone, noszone całkowicie uniesione lub załamane na wysokości 1/4, 1/2 lub 3/4. Charakterystyczna postawa z opuszczona głowa i ogonem ( szczególnie przy pracy ) ruch wydajny, płynny i bez oznak zmęczenia. Doskonały kłusak, dynamiczny i żywiołowy. Bardzo charakterystyczna, zapożyczona od wilka postawa przy pracy, widoczna także w sposobie jej wykonywania.

Temperament

Wykazują przeważnie duży temperament i wielka chęć do pracy i współpracy z człowiekiem. Potrafią przez cale życie pozostać w zachowaniach bardzo szczenięce. Uwielbiają wszelkiego rodzaju szkolenia i doskonale sie szkoła, jest to niezbędne abyśmy mieli w domu zrównoważonego psa tej rasy aby mu to zapewnić. Stały dostęp do ćwiczeń i wybieganie a przede wszystkim wlasnie zajecie mentalne sprawia ze nawet mieszkając w mięście potrafią sie doskonale przystosować. Najlepiej jednak spełniają sie przy pracy farmerskiej

Pochodzenie
Wielka Brytania a dokładnie pogranicze Anglii i Szkocji, region Borders.

Użytkowanie
Przede wszystkim jest to najlepsza rasa psów pasterskich, zaganiających. Charakteryzuje sie praca 'używając oka' czyli magnetyzuje owce wzrokiem. Używany jest nie tylko do wypasania owiec, ale i kóz, bydła, kaczek i gęsi. Ze względu na ich zwinność i szybkość stały sie liderami psich sportów tj agility, flyball, frisbee i heel work to music. Błyszczą tez na ringach posłuszeństwa. Doskonale szkoła sie tez jako psy terapeutyczne, search&rescue, są doskonałymi tropicielami, pływakami, a niektóre z nich szkolone sa nawet jako psy - przewodnicy niewidomych. Ich zastosowanie jest bardzo szerokie, odkąd stały sie rasa znana na całym świecie a ich predyspozycje predysponują je do miana wszechstronnych psów użytkowych. Jednak ich pasja i pierwszym powołaniem jest wypasanie.

Klasyfikacja: Psy pasterskie i zaganiające
Rozmiar: Średni
Wysokość : Psy idealny wzrost 53 cm, Suki nieco mniej
Waga: Psy 17-22 kg, Suki 13-20 kg
Grooming : Niewiele, kąpiele w miarę potrzeby, czesanie 1 x w tygodniu, przycinanie włosów na łapach
Ćwiczenia: Dużo urozmaiconej pracy, przede wszystkim mentalne zajęcia
Aktywność: Duża

Historia Border Collie

W dialekcie celtyckim wszystko co jest użyteczne nazywa się " collie " a wszystko co jest czarne to " coly". Pies " collie" był uważany za użytecznego psa na farmach i w Szkocji do dziś wiele sprzętów na farmach jest poprzedzona słowem " collie". Słowo " border" oznacza granice i fakt, ze psy te wypasały owce na granicy pomiędzy Anglia a Szkocja nie jest tu bez znaczenia i prawdopodobnie stad dodano słowo " border " do słowa " collie". Słowo " border" wiąże się tez z nazwiskiem James Reid, który był doradca prawnym AIRDRIE oraz sekretarzem Międzynarodowego Stowarzyszenia Psów Pasterskich ( ISDS ) założonego w 1906 roku. Podobno to on umieścił nazwę Border Collie na formularzach ISDS po uprzednim nadaniu im tej oficjalnej nazwy. Sięgając trochę wstecz wiemy, ze pierwsze związki człowieka z psem były związane z polowaniem i człowiek używał psich instynktów z korzyścią dla obojga. Gdy jednak zaczął prowadzić osiadły tryb życia pies stal się użytecznym narzędziem wczesnych farmerów.

Historia i pochodzenie BC musi być powiązana z ta zmiana w zachowaniu człowieka. Zbiega się ona z rozwojem relacji miedzy farmerem i jego psem. Rzymianie byli prawdopodobnie pierwszymi, którzy sklasyfikowali psy w kategoriach:
- psów do polowań
- psów do obrony
- psów pasterskich

W roku 116 n.e. Rzymianin o nazwisku Marcus Terentius Varro napisał wiele prac na tematy pasterskie poświecone opiece, treningowi i wypasaniu przy pomocy psów pasterskich. Podczas inwazji Rzymian na Brytanie w 55r pne przywieźli oni ze sobą oprócz innego żywego inwentarza psy opisane jako duże, mocno zbudowane czarne z białym podpalaniem przypominające dzisiejsze Rottweilery oraz Berner Sennenhund ( Berneńskie Psy Pasterskie ) Kiedy Rzymianie osiedlili się stały się one niezastąpione w ochronie żywego inwentarza. Gdy Imperium Rzymskie chyliło się ku upadkowi Wikingowie najechali na Wyspy, przywożąc ze sobą psy w typie Spitz ( Szpica ) których używali do wypasania. Psy te po skrzyżowaniu z psami Rzymian; zmniejszajac ich rozmiar a zwiększając ich sprawność i zwinność stały się dawnymi psami pasterskimi znanymi jako Sheepdog lub Shepherd ( Owczarek ). Ta zmiana była korzystna na skalistych, górzystych terenach Walii i Szkocji.

Jeden z najwcześniejszych opisów rasy jest przypisany do Hywel Dda, który w 943r ne opisał czarnego owczarka zaganiającego stado owiec z wypasu w górach do domu na noc. Wieki później w 1576r w książce " English Shepherd " napisanej przez Johannesa Cainsa ukazuje się opis rasy, który mógłby być opisem Naszych teraźniejszych Working Border Collie ( Pracujący BC ) Border Collie stały się pomocne długo przed era mechanizacji rolnictwa i zajmowały się zarówno wypasaniem jak i pędzeniem stada na targ.

Kilka rożnych typów tych psów; w zależności od ukształtowania terenu, zakresu pracy itp. pasterze potrzebowali do pracy i stylu wypasania. Rasy te obejmowały Welsh Grey, Highland Collie ( z których wywodzą się współczesne pokazowe Border Collie ) a także Lowland Collie. Rody tych psów w Sussex, Somerset i Wiltshire i innych regionach, były bardzo zróżnicowane w typie w zależności od tego jaka rasę owiec miały wypasać. Pierwszym znanym był Dorset Sheepdog, o którym mówiono ze jest jedynym, który może utrzymać w ryzach silne owce Portland.

Przez lata owczarki ulęgały ciągłemu rozwojowi nie dostosowując się do sztucznych kryteriów wyglądu, ale będąc wyselekcjonowanymi pod względem użytkowości w pracy i tak, aby służyły pomocą farmerom. Kiedy nastała era mechanizacji rolnictwa, wielu farmerów posiadło większe areały, jednak ludzka siła do pracy na nich była wciąż niewystarczająca i skutecznie wypasające psy stały się prawdziwym majątkiem. Wzmianki o Border Collie kontynuowane są w literaturze przez lata 1700 - 1800. Zawody w wypasaniu owiec odgrywały ważną role w testowaniu zdolności, zalet i umiejętności tych psów w unikalnym otoczeniu. Pierwszy rekord na Sheepdog Trial został ustanowiony w Bala w Walii 9.10.1873 roku. Zwycięzca został pies Mr. Williama Thomsona ( hodowcy Scottish Sheepdog) o imieniu Tweed. Tweed był dobrze zbudowanym tri-kolorowym psem i zwyciężył tez w kategorii urody.

Border Collie pojawiły się w Australii i Ameryce w 1880 roku i zawody z ich udziałem były kontynuowane na wzór Angielskich pod czujnym okiem wielu rożnych organizacji. Wszystkie współczesne BC prowadza do jednego psa - Old Hemp, który urodził się w 1893 roku w hodowli Mr. Adama Telfera w Northumberland w Anglii. Zaczął się pokazywać na Sheepdog Trials w wieku 1-go roku i rekordy, które ustanowił nie zostały pobite przez cale jego życie. Old Hemp miał ok. 21 cali ( ~52,5 cm ) wzrostu i ważył 45 funtów ( ~20 kg ) i był psem o czarno - białym umaszczeniu z długim, prostym włosem i na wpół wzniesionymi uszami. Jego proporcje stały się wzorcem dla współczesnych standardów BC.

Inne wpływowe psy to:
Tommy - Isaaca Herdmana
Sweep -Thomasa Armstronga (Obaj wnukowie Old Hampa )
Craig - J.M. Wilsona
Wiston Cap - Johna Richardsona, który pokazywał się 16-cie razy i wygrywał. W 1965 roku zdobył tytuł International Champion. Był psem, który miał największy wpływ na cechy rasy w tamtych latach. Zmarł w 1979 roku w wieku 15,5 roku. Opisywano go jako dużego, przystojnego psa o tri-kolorowym umaszczeniu i długim włosie, Który pozostawił po sobie wspaniale córki i synów. Co zawiodło te psy do ich sukcesów ? Po pierwsze to doskonała praca pasterza. Wszystkie zdobyły najważniejsze laury zarówno w Sheepdog Trials jak i na pokazach psów. Pokazując doskonały styl pracy, dobra naturę i ułożenie.

ISDS ( International Sheepdog Society ) Międzynarodowe Stowarzyszenie Psów Pasterskich odgrywało ogromna role w rejestracji i informacji na temat rodowodów, rejestrów i metryk wydawanych dla Border Collie. ISDS zapoczątkowało swoja działalność w Szkocji i jego praca ograniczała się do tego rejonu przez lata. Jest to bardzo prężna organizacja a psy zarejestrowane w niej są psami użytkowymi tzn. Sportowymi lub farmerskimi. Po dziś dzień ISDS jest to jedna w bardziej wpływowych organizacji psów pasterskich i stanowi rejestr dla Working Border Collie ( Pracujących BC ) w Wielkiej Brytanii i wielu innych krajach* *) Wielu właścicieli Border Collie, którzy nie pogodzili się z faktem, iż rasa ta została wciągnięta na listę światowych organizacji kynologicznych (AKC, BKC, FCI ..... ) Obawiając się iż zatraci ona walory użytkowe na rzecz walorów wystawowych tj.(wygląd, długość włosa) rejestruje swoje psy omijając te ostatnie i rejestrując je jedynie w organizacjach psów pasterskich. Ma to zwrócić uwagę na nie zatracenie cech psychicznych i przeznaczenia tej rasy. Oceniając Border Collie powinno się zwracać uwagę na zdolność do wyszkolenia, pozostawiajac na planie drugim wygląd zewnętrzny.

Sara Olechowska
http://www.qceltic.com/

Kopalnią wiedzy do tego artykułu były :
'Herding Dogs - Their Orygins and Development in Britain' - Iris Combe,
'The Ultimate Border Collie' - Alison Hornsby,
'The Working Border Collies' - Marjorie Quarton & Carole L. Presberg ,
'Breed Study Guide' - Richard Whorton (ABCA)

Na podstawie " Breed study guide" Richarda Whortona.
" Specjalne podziękowania dla Border Collie Society of America a w szczególności dla Pana Richarda Whortona za wspaniałą pomoc i za udostępnienie wszystkich potrzebnych materiałów "
" Special thanks to Border Collie Society of America and especialy thanks to Mr. Richard Whorton for great help and for permission to free access to all materials "
http://www.duke.edu/~awho/bc/bcsa.htm
" Special thanks for Carole Presberg for all her help and permission to copy photographs which were used to make History of Border Collie "