Pies ratowniczy a zapach człowieka

Tak naprawdę nie ma dowodów na to, co czuje pies. Są tylko dowody na to jak się zachowuje zapach. Pies posiada olbrzymią przewagę nad człowiekiem pod względem wydolności węchowej. Przewaga ta uwarunkowana jest budową anatomiczną organu węchowego. Powierzchnia tego organu u psa jest znacznie większa, niż ta sama powierzchnia u człowieka, przy czym komórki recepcyjne u psa są liczniejsze. Poza tym układ chrząstek nosowych u psa jest dobrze przystosowany do węchu, podczas gdy układ chrząstek nosowych człowieka działa na zasadzie systemu przegród hamujących dostęp zapachu. Komórki węchowe u ssaków występują w grzbietowo tylnej części jamy nosowej w, tzw. (Nabłonniku węchowym.)

- Nabłonnik węchowy Jamnika zajmuje 75 cm2,

- Nabłonnik węchowy Owczarka Niemieckiego 150 cm2

- Nabłonniku węchowy Człowieka 2 cm2.

Oblicza się, że na tych powierzchniach jest ok:

W przypadku Jamników 125 mil. Komórek węchowych.

W przypadku Owczarków 220 mil. Komórek węchowych.

W przypadku Człowieka 60 mil. Komórek węchowych.

A każda komórka psa jest 11500 razy doskonalsza (lepsza). Pies posiada bardzo dużą wrażliwość na zapachy pochodzenia organicznego wydzielane przez ludzi i zwierzęta, bardzo durzą pamięć węchową, według niektórych badaczy ilość zapamiętywanych zapachów przez psa sięga około 600.000, Posiadają bardzo dużą zdolność różnicowania zapachów. Pies potrafi analizować kilka lub kilkanaście zapachów jednocześnie i koncentrować się tylko na zapachu poszukiwanym.

Jeżeli będziemy chcieli dowiedzieć się czegoś na temat, co wchodzi w skład zapachu konkretnej osoby to w tym temacie również są rozbieżności w śród naukowców. Są tacy, którzy twierdzą, że pies podąża tylko po zapachach martwych komórek, których człowiek „gubi” w ciągu minuty ok. 40000. Inni, że zapach ludzki, jako ślad niewidoczny składa się z 401 woni różnych związków chemicznych jest on cechą indywidualną, nie zależną od zachowania, diety, otoczenia itp. przypisaną podobnie jak linie papilarne, każdemu człowiekowi, jest on wrażeniem zmysłowym, wywoływanym w zmyśle powonienia ludzi i zwierząt. Inni z kolei twierdzą, że podąża po zapachu tak zwanego ‘Bukietu” w skład, którego wchodzą różnego rodzaju zapachy tak zwane zespoły zapachów złożonych i zapachy osobiste, oczywiście dokumentują to doświadczeniami i w niektórych przypadkach wykluczając się wzajemnie. Myślę, że przyjęcie teorii, że korzysta ze wszystkiego, co pozwala mu zlokalizować źródło zapachu jest dla szarego przewodnika najlepszym rozwiązaniem.

Aby odczuć zapach musimy wciągnąć wonne powietrze do nosa, lub z lepszym skutkiem powietrze musi być aktywnie wąchane, ponieważ w normalnym oddychaniu duża część powietrza omija nabłonnik węchowy. Najniższe stężenie wonnej substancji, wywołujące uczucie zapachu nazywa się stężeniem progowym (lub progiem wyczuwalności). Właściwie nie ma zapachów pozbawionych cech charakterystycznych. Każdy jest inny i co jest godne uwagi, każdy zachowuje swoją odrębność aż do stężenia progowego. Zmiana, jakości zapachu wraz z jego siłą związana jest prawdopodobnie z faktem, że omawiany zapach jest złożony z kilku zapachów o rożnych progach wyczuwalności. W miarę jak zmniejsza się stężenie, poszczególne składniki zostają kolejno eliminowane. Zapach, który zostaje jest ciągle charakterystyczny, ale charakter ten uległ zmianie. Istnieje szereg źródeł wydzielin skóry: gruczoły zapachowe, gruczoły tłuszczowe, gruczoły potowe i szereg innych. Gruczoły potowe wydają się być najważniejszymi w emisji zapachu. W ciągu 24 godzin ciało ludzkie wydziela ok.800 cm 3 potu. A tylko na jednej podeszwie stopy, człowiek ma ok. 2 milionów gruczołów potowych.

Przy sprzyjających warunkach psy mogą wyczuć zapach człowieka i zwierząt na odległość 800-1000 metrów oraz rozróżnić jakąkolwiek woń spośród mieszanki 10-15 innych woni. Oczywiście są czynniki, które pomagają w utrzymaniu się zapachu i takie, które powodują szybsze ulotnienie się go. Do najważniejszych należy temperatura, wiatr, wilgotność, podłoże, czas, i niektóre cechy terenu.

Emisja zapachów w schemacie geometrycznym( stożek zapachu) wygląda mniej więcej tak:

W powyższej figurze geometrycznej należy brać pod uwagę dwa odcinki AB i CDE.

Odcinek AB jest koncentracją cząsteczek wonnych, która jest najsilniejsza w punkcie A, a zmniejsza się stopniowo w kierunku B. W odcinku CDE najwyższy stopień koncentracji znajduje się w punkcie D i stopniowo zmniejsza się w kierunku C i E.

1-Rozchodzenie się molekól zapachowych bez wiatru.

2-W wyniku pracy wiatru

3- W wyniku podnoszenia się temperatury

Śnieg i zapach dla psa.

• Komórki są wynoszone na powierzchnię przez odparowywanie powietrza w wyniku różnic temperatur pomiędzy ziemią a śniegiem (ziemia ma zawsze wyższą temperaturę)

• Szybkość odparowania zależy od różnicy temperatury (im większa tym szybciej) tzw. nachylenie temperatur.

• Zapach przesuwa się ścieżką z najmniejszym oporem, często ścieżka ta nie jest bezpośrednio nad zasypaną osobą.

W twardej płytowej lawinie z dużymi kawałkami śniegu, zapach ucieka bardziej skutecznie dookoła kawałków niż przez nie. Jeżeli są drzewa w obszarze usunięcia, zapach może podnieść się przez drzewo i gałęzie, które typowo oferują więcej powietrznej przestrzeni., warstwy lodu również powodują odchylenie zapachu.

• Im zimniej tym większe nachylenie temperatur. (szybsze odparowywanie)

• Nie ma dowodów, że temperatura poniżej 20 stopni może uniemożliwiać lokalizację przez psy. (inne czynniki mogą przeszkadzać np. urazy łap, odmrożenia, zbitki lodu.)

• Zjawisko inwersji powoduje, że zapach nie chce się unosić ponad powierzchnię śniegu.

• Wiatr ma wpływ na transport cząsteczek zapachu również pod śniegiem. Im mocniejszy tym trudniej psu zlokalizować centrum stożka zapachowego. (rozproszenie cząsteczek)

• Czas zasypania – dla doświadczonego psa przy zasypaniu płytkim (do 1m) wystarczy ok. od 2-10min. Przy zasypaniu głębokim musi upłynąć trochę czasu na odparowanie i wydostanie się na powierzchnię zapachu.

1 źródło zapachu 2 Punkt przeniesienia molekuł zapachu w wyniku działania ruchu wody i ukształtowania terenu

1 Źródło zapachu 2 Punkt przesunięcia zapach w wyniku działania wiatru i ukształtowania terenu

-

Siła wiatru deformuje stożek zapachow

1 i 2 Miejsca zbierania się molekuł zapachu w wyniku działania wiatru , ukształtowania terenu i barier terenowych

1 i 2 Przestrzenie bez zapachu w wyniku działania wiatru ukształtowania terenu i barier terenowych.

1 i 3 Miejsca zbierania się molekuł zapachowych 2 przestrzeń bez zapachu 4 oddalony stożek zapachowy

Praca na wodzie pod prąd wody i pod wiatr A wpłynięcie w stożek zapachu.

Praca na wodzie pod prąd wody ale z wiatrem A wpłynięcie w stożek zapachu
 

źródło zapachu pod wodą przenoszenie molekuł zapachu przez nurt i wiatr pracujących w tych samych kierunkach

źródło zapachu pod wodą zmiana przenoszenia molekuł zapachu w wyniku zmiany kierunku pracy wiatru w stosunku do nurtu

Praca na wodzie z wiatrem i z nurtem A wpłynięcie w stożek zapachowy






Andrzej Górowski
http://psy-ratownicze.eu/