Historia rasy mops
Psy ras ozdobnych są raczej małych rozmiarów. Często się o nich mówi miniaturowe. Większość z nich ma za sobą długa historię. Od setek lat były one selekcjonowane na jak najmniejsze rozmiary. Jedynym ich przeznaczeniem było dotrzymywanie towarzystwa bogatym i szlachetnie urodzonym. W wielu przypadkach te miniaturki psów pochodzą od większych, użytkowych przodków. Psy od najdawniejszych czasów były natchnieniem artystów. O nich pisano wiersze, opowiadania i one były natchnieniem malarzy. Już najdawniejsze rysunki znajdujące sie na skałach, ścianach grobowców przedstawiają niejednokrotnie psy. Obrazy, rysunki oraz rzeźby pozwalają nam dowiedzieć sie bardzo duzo o tym jak ówczesne psy wyglądały ( a pamiętajmy, ze były to protoplaści dzisiejszych ras) a także, jaka była rola do spełnienia wczasach w jakich przyszło im żyć. Dużo dowiedzieliśmy się się o życiu a raczej współżyciu psów z ludźmi w czasach tak od nas dalekich jak np. w starożytności greckiej, rzymskiej egipskiej czy asyryjskiej. A było to na wiele lat przed narodzeniem Chrystusa.
Rękopisy, gobeliny czy herby ukazują nam jak psy w czasach, gdy te dzieła tworzono i możemy zobaczyć takie niuanse jakie obroże miały ówczesne psiaki. Wielu malarzy włoskich, hiszpańskich, francuskich uwieczniało psy na swoich obrazach. Np. mówiono,że artysa "Pisano", "Pisanello" (ok. 1395-1455) doskonale znał anatomie psa i własnie psy na jego obrazach wygladały jak żywe. Psy ras ozdobnych często pojawiają się sie w sztuce. Możemy je oglądać na obrazach i dzięki temu porównać jak dzisiejszy mops niewiele sie różni od mopsa widniejącego na starych obrazach np. obraz Hogartha z 1745roku. Po prawej przedstawiam autroportet Williama Hogartha z mopsem. Ten obraz pochodzi z 1746 roku a zobaczyć go można w londyńskim Tate Gallery. Wielu pisarzy w swoich pracach opisywało te "małe stworzenia" jedni wychwalali je a inni wyśmiewali sie z nich, ale zawsze wzbudzały ogromne zainteresowanie wśród społeczeństwa.
Mops to dziwna rasa, która przez wieki towarzyszy człowiekowi w prawie niezmienionej formie. Już sam ten fakt zasługuje na uwagę. Pamiętajmy, że zarówno współcześni, jak i dawni hodowcy kształtowali psy według własnych upodobań, oraz biorąc pod uwagę aktualną modę. Jeżeli więc jakaś rasa przetrwała w prawie nie zmienionej formie przez wieki, zachowując swoje charakterystyczne cechy, to już ten fakt świadczy o jej niezwykłości. A właśnie mops przetrwał tak długo i jakże dziś jest podobny do swych przodków sprzed tysięcy lat. Większość kynologów uważa za kolebkę mopsa Daleki Wschód. Cofnijmy się w czasie o trzy tysiące lat. W czasie dynastii Sung (960-1279 przed Chrystusem) "mopsopodobne" psy występowały pod nazwą " Lo -chiang-sze" lub " Lo-sze", który jest bezpośrednim przodkiem współczesnych mopsów.
Niewiele ustalonych ras może poszczycić sie tak długą historią. Krótkonose psy opisuje Konfucjusz w 551 roku p.n.e. W starej, chińskiej encyklopedii :ERH-YA" znajdziemy urywki mówiące o małych, krótkonosych psach, wożonych na polowania. Czy uczestniczyły w nich czynnie, czy były tylko wspaniałymi " osobami towarzyszącymi" - niestety tego nie dowiemy się już nigdy... Wzmianki o małych, krótkonogich, krótkonosych pieskach spotykamy również w pierwszym stuleciu naszej ery. Występowały wówczas pod nazwą PAI jak również pod nazwą HAPA (pies spod stołu) ponieważ mieściły się pod małymi, chińskimi stolikami. W tym okresie możemy rozróżnić trzy typy: lwiego pieska ( nie mylmy go ze współczesnym lwim pieskiem z grupy bischonów), pekińczyka i krótkowłosego Lo-Sze, który jest prawdopodobnie bezpośrednim przodkiem współczesnych mopsów. Przedstawione w Cesarskiej Księdze Psów wizerunki krótkowłosych Lo-Sze , przedstawiają po prostu współczesne mopsy. Powstało również wówczas coś na wzór dzisiejszego wzorca rasy, zawierającego wymagania stawiane hodowanym psom. Np: wymagano tzw. "książęcego piętna", które jest odpowiednikiem dzisiejszego diademu.
Za pierwszy europejski ślad przyjęto 1425 rok, kiedy to włoski malarz Pisanello uwiecznił mopsa na swoim obrazie. Żadna inna rasa w Europie nie była znana pod tyloma różnymi nazwami: w Anglii - początkowo Holenderski Mastiff, pózniej Pug, we Francji - Carlin, w Holandii Mopshond. Pod nazwą mascherino czyli maseczka w XVII wieku występowały również w Wenecji . Mimo obrazu Pisanello, większość autorów prac kynologicznych uważa , że w XVI wieku przybyły mopsy do Europy. Po trzystuletniej przerwie, w 1516 roku kontakty handlowe z Chinami nawiązują Portugalczycy, w 1575 Hiszpanie a w 1604 Holendrzy. Najprawdopodobniej z flotą holenderską przybywają do Europy pierwsze mopsy. W kraju wiatraków szybko zdobywają duże powodzenie ,zaczęły się pojawiać na portretach panujących.
Znany jest portret córki szwedzkiego kanclerza Alexa Oxenstiera , Anny , z mopsem malowany w 1620 roku. Imiennie przeszedł do historii mops Pompey, stanowiący własność księcia Wilhelma Orańskiego (1533-1584) . Pies ten, wszczynając alarm, uratował księciu życie. Mops stał się w Holandii symbolem(herbem) partii " Orańczyków". Przenosząc się do Anglii aby objąć tron, Wilhelm III zabral ze sobą grupę mopsów, które zapoczątkowały angielską hodowlę tej rasy pod nazwą mastif holenderski a następnie nadano im nazwę PUG.
W XVII i XIX wieku niemieckie fabryki porcelany wykonywały duże ilości porcelanowych figurek mopsów. Mopsy występowały również na dworze królowej Wiktorii. We Francji nadano mu nazwę Carlin od pseudonimu znanego aktora Carlo Bartinazzi .Mopsy stanowiły natchnienie wielu artystów. Uwieczniali je tacy artyści jak Jose de Goya ( portret Markizy de Pontejos z mopsem, 1785 ) czy też William Hogarth. Jeden z portretów madame de Pompadour (1721-1764) przedstawia ją w towarzystwie mopsa. Znany jest również mops cesarzowej Józefiny o imieniu Fortune, który zginął w walce z buldogiem kucharza cesarza Napoleona. W Rosji mopsy przybyły na dwór Katarzyny Wielkiej, której wspaniały portret, w otoczeniu stadka mopsów , znajduje się w Ermitażu. W pierwszej połowie XIX wieku w Anglii ( która to wiodła prym w hodowli tej rasy) wyodrębniły się dwa typy mopsa różniąc się od siebie dość znacznie. Typ Morrison charakteryzował się ciepłymi, jasnymi odcieniami beżu, przechodzącymi wręcz w pomarańcz. Typ Willoughby wyróżniał sie wręcz czarnymi nalotami ( srebrne ). W drugiej połowie XIX wieku nastąpiło zmieszanie obu typów. W 1873 roku powstał Kennel Club, w którym zarejestrowano 66 mopsów. W 1882 roku powstał pierwszy British Pug Dog. Do dnia dzisiejszego Anglia przoduje w hodowli mopsów. O wysokim poziomie angielskich hodowli świadczy fakt, że iwele znanych hodowli kontynentalnych, jak na przykład belgijska hodowla DYLVILLE, bazuje na materiale angielskim. W Ameryce w 1885 roku American Kennel Club zarejestrował tylko jednego mopsa, by w 1926 roku osiągnąć liczbę 5234 mopsów!.
Pierwsze ślady mopsów w Polsce znajdujemy w początkach XVIII wieku. W pałacu w Nieborowie znajduje się portret kasztelanowej Anny Orzelskiej, córki Augusta II Sasa i Franciszki Duvall, malowany przez Antoine Pesne około 1730 roku, na którym widzimy mopsa mającego, zgodnie z ówczesną modą, obcięte uszy. Wiadomo, że mopsy mieszkały też na dworze króla Stanisława Augusta. Jako dar od naszego króla trafiły na dwór Carycy Katarzyny, wzmianka o tym fakcie ukazała się w tygodniku "Wędrowiec", który ukazywał się na przełomie IX i XX wieku. Innym potwierdzeniem pobytu mopsów na dworze królewskim jest bajka Ignacego Krasickiego " Kurta i mops". W początku XIX wieku, oprócz arystokracji , mopsami zaczęło się interesować bogate mieszczaństwo. Na dowód tego znajdujemy ogłoszenia w ówczesnej prasie. Np. cytat: " znaczną nagrodę przy zamilczeniu donosiciela, za odprowadzenie lub wiadomość o starym mopsie wielkości średniej, płowej sierści, ze zwisłymi uszami, pyskiem czarnym, kilku zębów nie mającym" . W 1866 roku mopsy już były rasa bardzo popularną. W tym właśnie roku "Gazeta Rolnicza" we wzmiance o wystawie rolniczej podała wiadomość : " Pieski pokojowe, w Warszawie bardzo lubiane przez specjalistki, w rasie mopsów zawsze licznie były nadsyłane" .
W roku 1893 wydano w Warszawie , nakładem Gebethnera i Wolfa, pierwszą książkę kynologiczną, napisaną we współczesnym stylu przez Stanisława Rewińskiego. Nosiła tytuł: "PIES JEGO GATUNKI, RASY, WYCHOWANIE, UTRZYMANIE, UŻYTKI, UKŁADANIE, CHOROBY I LECZENIE. Zawiera ona również rycinę przedstawiającą mopsa jak również jego op[is. S. Rewiński był zdecydowanym wrogiem mopsów, jak wynika z opisu i komentarzy. Cyt. " Mops gruby, krępy, opasły, z krótką, śmiesznie do góry zadartą mordą, z okrągłym i szerokim łebkiem, z uszkami sterczącymi do góry i w końcach tylko zwisłemi, z krótkim, zakręconym i na grzbiet zadartym ogonkiem, maści czarniawej na grzbiecie i zupełnie czarnej na pyszczku i policzkach, o chrapliwym glosie, zastąpił dzisiaj charcika i bardzo sie upowszechnił, chociaż przed kilkunastu laty stanowił prawdziwą rzadkość ".
W latach czterdziestych para polskich kynologów , Zofia i Lubomir Smyczyńscy, zakupiła kilka mopsów w rejonie Jeleniej Góry. Około roku 1970 Władysław Kłodziński sprowadził z Anglii psa Championa Rudy of Alicedown. Pies ten kojarzony był z niemieckimi sukami Rhea von Elbflorenz i Ilka von Moschgraben, co dało początek hodowlom : ''Margo" , "Stagrama" . Z tych właśnie hodowli wyszły bardzo wysokiej klasy mopsy ( Interchampiony i Championy) dając początek niemal wszystkim polskim hodowlom. W tamtych czasach sprowadzanie psów było niemal niemożliwe, dlatego też wielkim wydarzeniem było przybycie w 1984 roku psa o imieniu " Invader Dylville. Okazał się on wybitnym psem pod względem wystawowym jak i hodowlanym. Zdobył wiele tytułów : Interchampion, 16 x CACIB, 55 x CWC i CAC oraz został ojcem 250 szczeniąt. Wiele z nich ( np: DZAMUKA-CHAN Szeroki Step, Dukat Mini Sfora, Rywal Slawora ) zdobyło na wystawach najwyższe laury.
Obecnie znów zapanowała moda na mopsy. Widać to na ringach wystawowych. Należy mieć nadzieję , że nie podyktowane jest to tylko chęcią "wzbogacenia się " pseudo hodowców.
Przygotowala: B. & S. Zawadzka Hodowla "Stellanova"
