CO TO JEST CEA?

Anomalia Oczu Collie ( ang. Collie Eye  Anomaly) jest wrodzonym defektem tylnych struktur oka u psów ras collie, obejmuje uszkodzenia twardówki, naczyniówki, siatkówki a także nerwu wzrokowego, przy czym ślepota związana z odklejeniem się siatkówki lub znaczne wylewy krwi do przedniej komory oka dotyczą niewielkiego odsetku zwierząt dotkniętego tym schorzeniem.

Do grupy podwyższonego ryzyka można zaliczyć takie rasy jak: Border Collie, Owczarki Szkockie Collie, Owczarki Szetlandzkie, Owczarki Australijskie, Landshire Heeler i Nova Scotia Duck Tolling Retriever.

POSTACIE CEA:
W zależności od stopnia zmian klinicznych w oku wyróżniamy trzy postacie CEA.
1. Forma pierwsza ma charakter łagodny (ujawnia się w kilku pierwszych latach życia) – zmiany w oku dotyczą warstwy naczyniowej oka, której funkcje uległy upośledzeniu. W centralnej części naczyniówki obserwowane są zmiany koloru i pigmentacji. Większość psów z tą postacią choroby funkcjonuje normalne, a jego stan nie ulega pogorszeniu.
2. W drugiej formie CEA, poza zmianami opisanymi powyżej, w tarczy nerwu wzrokowego stwierdza się uszkodzenia w postaci szczelin i garbiaków. Szczeliny około brodawkowe wyściełane są zdegenerowaną tkanką nerwową siatkówki, a psy, u których są one znacznej wielkości mają upośledzone widzenie. Może to prowadzić do odklejenia się siatkówki i wylewów krwi do oka.
3. Forma trzecia ma charakter ciężki i mamy w niej do czynienia z rozwarstwieniem (odklejeniem) się siatkówki i wylewami krwi do przedniej komory oka. Naczynia krwionośne oka stają się cienkie, zniekształcone i ostatecznie zanikają. W postaci tej stwierdza się nieprawidłową budowę twardówki, naczyniówki i siatkówki oka .

Podstawowe badanie diagnostyczne oczu przeprowadzane jest przez wyspecjalizowanego weterynarza okulistę. Dno oka badane jest przy użyciu wziernika ocznego, a lekarz stwierdza obecność jasnych obszarów niedorozwiniętej naczyniówki i/lub szczeliny. Badanie takie powinno się wykonywać u szczeniąt (5 – 8 tydzień życia) oraz co roku u dorosłego psa. (ponieważ badanie wykonane przez lekarza okulistę jest ważne 12 miesięcy) lub też zrobić badanie genetyczne (CEA/CH Test) które robi się raz na całe życie i określi ono „status” naszego psa czy jest normal, carrier czy affected.

GENETYKA
Anomalia Oczu Collie jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny – choroba nie jest powiązana z płcią i ujawnia się, kiedy szczenię otrzyma po jednej kopii wadliwego genu recesywnego od obojga rodziców. Jeśli zwierzę otrzyma tylko jedną kopię wadliwego genu od któregokolwiek z rodziców, nie występują wówczas objawy choroby i nazywamy to nosicielstwem zmutowanego genu. W takim wypadku rodzice będą bądź nosicielami, bądź też zwierzętami chorymi. U nosicieli wadliwego genu CEA najczęściej nie dochodzi do rozwoju choroby, ale powodują przenoszenie go na potomstwo.

Sposób dziedziczenia CEA:

Genetyka opiera się na rachunku prawdopodobieństwa a więc nigdy nie będziemy pewni czy ze skojarzenia np. osobnika zdrowego i nosiciela, przyjdą na świat szczenięta w ½ nosicieli i w ½ zdrowe. 

ZDROWY + ZDROWY = wszystkie szczenięta ZDROWE „NORMAL”

ZDROWY + CHORY = wszystkie szczenięta są NOSICIELAMI „CARRIER”

ZDROWY + NOSICIEL = szanse każdego szczeniaka: 50% ZDROWY ”NORMAL” i 50% NOSICIEL „CARRIER”

NOSICIEL + NOSICIEL = szanse każdego szczeniaka: 25% CHORY „AFFECTED”, 50% NOSICIEL „CARRIER”, 25% ZDROWY  „NORMAL”

NOSICIEL + CHORY = szanse każdego szczeniaka: 50% CHORY „ AFFECTED”, 50% NOSICIEL „CARRIER”

CHORY + CHORY = wszystkie szczenięta CHORE „AFFECTED”

Oczywiście idealnie by było wydawanie na świat tylko zdrowych szczeniąt,  jest to możliwe w przypadku dowolnego skojarzenia mającego przynajmniej jednego rodzica genetycznie wolnego od genu CEA (Rys.1, 2, 3). W przypadku skojarzenie ZDROWY + NOSICIEL mamy pewność, że żadne z potomstwa nie zachoruje choć statystycznie połowa szczeniąt w miocie będzie nosicielami. Niestety jednak zwykłe badanie okulistyczne pozwala zidentyfikować jedynie psy chore (affected), ale nie nosicieli (carrier), a ponadto jego mankamentem jest fakt, że trzeba je wykonywać u młodych szczeniąt (5-8 tyg.) w innym przypadku choroba może wejść w stan ukrycia gdyż zmiany w dnie oka zostaną zamaskowane pigmentacją.

Od niedawna jest możliwe przeprowadzenie testu genetycznego w kierunku CEA, które pozwala na zidentyfikowanie wadliwego genu u dorosłych i młodych psów. Opiera się na badaniu materiału genetycznego DNA, do którego niezbędna jest niewielka próbka krwi.
Test taki jest można zrobić przez:
OptiGen (USA): www.optigen.com/opt9_test_cea_ch.html
Genomie (Cz) www.genomia.cz


Źródła:
Postacie CEA  Dr n. wet. P.K. Bryła Specjalista chorób psów i kotów
Co to jest CEA - Lek.wet. Jacek Garncarz
http://www.collieeye.org.uk/pages/cea.html


Tekst:
tłumaczenie i opracowanie Anna Bilik (hodowla BC’s Coleen)