GOŃCZY BERNEŃSKI

Zapraszam do zapoznania się z rasą psów gończych berneńskich, które jako rasa odmianą gończych szwajcarskich. Spośród wszystkich czterech odmian szwajcarów berneńczyków jest zdecydowanie najwięcej. Hodowane na kontynencie europejskim gównie przez Czechów i Niemców a także Szwajcarów i Holendrów. Może wynika to z ich przystosowania do polowania głównie na zające? Może z powodu umaszczenia? A może z powodu istniejących kilku linii hodowlanych, co umożliwia prawie bezproblemowe krycie i rozród przedstawicieli rasy?

Jedno jest pewne:  w Polsce gończe berneńskie są bardzo słabo znane i jak inne odmiany szwajcarów popularyzowane są przez kilkoro zapaleńców.

Psy gończe... -czyli?

W FCI grupa VI (psy ras gończych i im pokrewne) to dość jednolita, gdy idzie o pochodzenie, grupa psów, której prawdopodobnie wszyscy przedstawiciele pochodzą od legendarnego psa św. Huberta.

Ów legendarny święty żył na przełomie VII i VIII wieku i był rycerzem na dworze Teoredyka, króla Francji. Stworzono o nim legendę, według której na jednym z polowań, rozrywce przez niego uwielbianej, objawił mu się jeleń z krzyżem między porożem. Zwierz ten, przemówił do Huberta nakłaniając go do nawrócenia się z pogaństwa na prawdziwe chrześcijaństwo. Hubert postąpił zgodnie ze wskazówkami jelenia i zmienił całkowicie swoje życie, stając się misjonarzem pogan. Wiemy o nim jeszcze, że niebywale wręcz kochał psy myśliwskie i prowadził w założonym przez siebie monastyrze zorganizowaną i celową hodowlę, co w tamtych czasach było dość nowoczesne i niespotykane.

Od jego imienia nazwano bloodhoundy -które nie wiemy jak i kiedy zjawiły się na naszym kontynencie. Kynolodzy dopatrują się w bloodhoundzie azjatyckiego pochodzenia, ale jednocześnie podkreślają, że we wszystkich współczesnych psach gończych płynie krew tego czworonoga.

Mimo wspólnych korzeni psy z grupy VI są dość zróżnicowane eksterierowo. W tej najstarszej obok chartów grupie psów myśliwskich jest ponad 70 uznanych przez FCI ras, a kolejnych kilkanaście czeka na zatwierdzenie.

Oto kilka uniwersalnych cech psów gończych, które znajdziemy w każdej rasie z tej grupy. A więc ociężały basset i szalony beagle, filmowy dalmatyńczyk i szlachetny szwyzer czy masywny bloodhound będą:

1. Z chęcią pracować w lesie, bo do tego były stworzone;
2. Odznaczać się krępą budową dystansowca (nawet basset potrafi biec bez znużenia 40 km/h);
3. Posiadać duże predyspozycje do tropienia tzw. dolnym wiatrem czyli z nosem przy ziemi (kto ma beagle lub innego gończaka ten wie, jaka to mordęga spowodować by biegł on równo przy nodze z zadartym łebkiem podczas, gdy dookoła jest tyle nęcących zapachów);
4. Donośnie, acz bardzo melodyjnie szczekać (takiego ogłaszania były uczone od wieków, a ich melodyjny głos miał informować myśliwych, gdzie pośród leśnej gęstwiny znajduje się ich czworonóg);

Dziś polowania z gończymi osaczającymi zwierzynę, dławiącymi ją, polującymi w sforach minęły bezpowrotnie i niestety zainteresowanie tymi rasami psów również spadło. W Polsce polowania ze złajami gończych są prawnie zakazane! Na szczęście coraz więcej ludzi kupuje psy myśliwskie jako psy rodzinne i po mądrym ich ułożeniu jest z nich naprawdę zadowolonymi.

Jednak decydując się na psa gończego do domu w mieście czy mieszkania w bloku musisz mieć świadomość, że:

1. Piękne, melancholije, z iskierkami łobuzerstwa, orzechowe, czy brązowe oczy gończaków, nie mówią ci całej prawdy o ich charakterze;
2. To psy o łowieckim instynkcie, z którymi nie sposób się nudzić, ale które potrzebują bezustannego treningu;
3. To psy pracujące -i tę pracę należy  im zapewnić -inaczej znajdą ją same i przemeblują nasze mieszkanie albo posprzątają nam szafę czy regał z książkami;
4. To psy bystre i inteligentne -pamiętają krzywdy, nie dają się oszukiwać. Mając gończego możesz być pewnym, że jeśli zawołasz go komendą 'Chodź, masz!' i nie nagrodzisz jego przyjścia do ciebie, na kolejnym spacerze za żadne skarby świata nie zwabisz go do siebie. To bystry przeciwnik. Chytry charakterek, który wykorzystuje każdą niekonsekwencję w szkoleniu i wychowaniu, wciąż doprowadzając ciebie do skraju wytrzymałości. Słabi ludzie nazywają psy gończe głupimi, ja myślę, że są one niebywale wręcz bystre i inteligentne, dlatego nas właścicieli często wyprowadzają w pole.
5. Miastowe psy gończe cierpią coraz częściej na nadwagę, która może zrujnować ich zdrowie. Powodem jest ich łakomość i chęć 'polowania' -dlatego psy gończe wszelkich ras muszą być karmione mądrze, uczone nie zjadania niczego na dworze oraz mieć regularnie zapewnioną dawkę ruchu i zabawy.
 
No i pamiętaj, kupując psa z grupy VI, obdarzając go miłością, zyskasz przyjaciela na dobrych kilkanaście lat - i będzie to pies ciepły, wdzięczny i zabawny.
Ja zakochałem się w tej grupie psów.

Wzorzec rasy

Przedstawicielem właśnie grupy VI jest omawiany teraz gończy szwajcarski w odmianie berneńskiej. Poniżej –nim omówię jego charakter –zapraszam do zapoznania się z wzorcem rasy.

FCI-Standard N° 59 / 28. 06. 2002 / GB

NAZWA: SWISS HOUND (Schweizer Laufhund, chien courant suisse, Gończy Szwajcarski)
TŁUMACZENIE: M&W Antoszczuk
POCHODZENIE: Szwajcaria
DATA PUBLIKACJI ORGINAŁU WZORCA: 28.11.2001

UŻYTKOWOŚĆ: Pies myśliwski używany do polowań na zające, sarny, lisy, czasami dziki. Poluje w sposób niezależny (oznajmiając, głosząc). Nawet na trudnych terenach, szuka i poluje z wielką determinacją.

KLASYFIKACJA FCI:  
Grupa 6: Psy gończe, posokowce i rasy pokrewne
Secja 1.2 Średnie psy gończe.
Podlega próbom pracy.

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY: Pochodzenie gończego szwajcarskiego datujemy już na starożytność. Występował w czasach Rzymskich na terenach rzymskiej prowincji Helvetii, co poświadczają mozaiki, odkryte w Avenches, przedstawiające sfory psów gończych odpowiadające różnym odmianom gończych szwajcarskich. W XV wieku gończy był psem dość poszukiwanym przez włoskich miłośników psów, zaś w XVIII w  przez francuskich z powodu jego wyjątkowej zdolności polowania na zające. W  swoim rodowodzie  ma pewne wpływy psów gończych francuskich wychowywanych i sprowadzonych do Szwajcarii przez żołnierzy. W 1882 roku przyjęto standard rasy dla każdego z pięciu wariantów gończego szwajcarskiego. W 1909 zrewidowano ów standard i stwierdzono całkowity zanik psa gończego z Thurgovie, co odnotowano. 22 stycznia 1933 roku ogłoszony został jeden  wzorzec dla pozostałych 4 odmian gończego szwajcarskiego. Starożytna odmiana gończego z Jury zwana psem św. Huberta w międzyczasie całkowicie zanikła.

WYGLĄD OGÓLNY: wzrost średni, dobrze zbudowany, charakteryzujący się siłą i wytrzymałością; szczupła głowa i długa kufa z długimi uszami nadaje psu szlachetnego wyglądu. Obecnie rozróżniane są cztery odmiany psa gończego szwajcarskiego:
Gończy berneński,
Gończy z Jury,
Gończy Lucerneński,
Gończy Szwajcarski (ze Schwyz)

WAŻNE PROPORCJE :
• Długość ciała / wysokość w kłębie ma się jak 1,15 do 1
• Wysokość w kłębie / głębokość klatki piersiowej ma się jak 2 do 1
• Długość kufy / długość czaszki ma się jak 1 do 1

ZACHOWANIE / TEMPERAMENT: żywotny i zapalony myśliwy, delikatny, uległy i oddany swojemu panu.
GŁOWA
MÓZGOCZASZKA:
Czaszka: Wydłużona, zwężająca się, wąska, szlachetna; raczej obła, zaokrąglona; oś czaszki i kufy nieco rozbieżna. Brak przedniej bruzdy i zmarszczek.
Stop: wyraźny (zaznaczony) ale bez przesady.
TRZEWIOCZASZKA:
Nos: Całkowicie czarny, dobrze rozwinięty, nozdrza szeroko otwarte;
Kufa: precyzyjnie wyciosana, wąska, ani kwadratowa ani szpiczasta; grzbiet nosowy prosty lub bardzo delikatnie wypukły.
Wargi: umiarkowanie rozbudowane, górna warga ciasno pokrywa dolną szczękę; kąciki warg pozostają lekko otwarte;                     
Szczęka/zęby: szczęki solidne, zęby mocne, kompletne, regularne ze zgryzem nożycowym, tzn. tylna część górnych siekaczy jest w bliskim kontakcie z przodem dolnych siekaczy; zęby prosto osadzone w szczękach;  zgryz cęgowy jest akceptowany;  brak jednego lub dwóch PM1 lub PM2 (przedtrzonowy 1 lub 2) tolerowany;  Zęby trzonowe M3 nie mogą być przesunięte lub usunięte pod żadnym pozorem.
Policzki: gładkie, kości policzkowe nie wystające.
Oczy: Ciemno lub jasno brązowe odpowiednio współgrające z kolorem sierści; odrobinę owalne, średnio duże, obwódki powiek dobrze wybarwione, dopasowane idealnie do kształtu gałki ocznej; łagodne w wyrazie;
Uszy: osadzone poniżej poziomu oczu w kierunku tyłu czaszki, nie stykające się w ich najszerszym punkcie; na długość po naciągnięciu końcówka powinna pokrywać czubek nosa; małżowiny nie wyrastające; uszy wąskie, zwisające, pofałdowane i skręcone, zaokrąglone na końcach, elastyczne, pokryte drobnym włosem.

SZYJA: wydłużona, elegancka, muskularna; na gardle luźna skóra, ale bez widocznego podgardla.

TUŁÓW:
Górna linia: szyja, plecy, zad i ogon powinny układać się w harmonijny i szlachetny kontur.
Kłąb: dyskretnie zaznaczony, odznaczony od szyi, swobody i elegancki;
Grzbiet: mocny i prosty.
Lędźwie: dobrze umieśnione, elastyczne;
Zad: półdługi, harmonijnie przedłużający linię ciała, nieco pochyły, Nie większy od kłębu. Kości biodrowe nie za bardzo wystające, acz wydatne.
Klatka Piersiowa: Głębsza niż szersza, dobrze opadająca i sięgająca do najmniejszego punktu łokci; kręgi piersiowe dobrze podnoszą plecy, delikatnie wystające żebra.  
Linia dolna: Lekko podkasana ku zadowi, pełne boki.

OGON: Osadzony na przedłużeniu zadu, po środku długości, elegancki, zwężający się ku końcowi, delikatnie układający się w łuk; w czasie spokojnego lub wolnego chodzenia głownie zwisa bez wyraźnego zakrzywienia; kiedy pies jest czujny bądź porusza się szybciej, ogon poniesiony jest wyżej niż linia pleców; koniecznie bez jakichkolwiek nawet delikatnie odstających włosów.

KOŃCZYNY
KOŃCZYNY PRZEDNIE: mocno umięśnione, szczupłe, nie ociężałe. Patrząc z przodu kończyny równoległe, średnia budowa kości; patrząc z boku ułożone pionowo. Łapy skierowane prosto przed siebie.
Łopatki: długie, nachylone, dobrze przylegające do klatki piersiowej. Idealne kątowanie stawu łopatkowo-barkowego wynosi ok. 100 stopni.
Ramiona: Troszkę dłuższe niż łopatka, przylegające dla klatki, dobrze umięśnione.
Łokcie: Naturalnie umiejscowione przed klatką piersiową.
Przedramię: proste i szerokie.
Stawy łokciowe: Mocne i szerokie.
Śródręcze: stosunkowo krótkie, oglądane z przodu tworzy linię pionową z przedramieniem; obserwowane zaś z boku daje wrażenie nieznacznego nachylenia.
Łapy: kształt okrągławy; palce zwarte; poduszki szorstkie i twarde; paznokcie pełne i  wybarwione odpowiednio do umaszczenia sierści;

TYLNE KOŃCZYNY: Mocno umięśnione, ale harmonizują z kończynami przednimi; oglądane z tyłu proste i równoległe.
Uda: długie, nachylone, z mocnym, ale płaskim umięśnieniem. Kątowanie stawów udowych około 110 stopni.
Stawy kolanowe: nie zwrócone ani do wewnątrz ani na zewnątrz; kątowane około 120 stopni.
Podudzie: stosunkowo długie, mięśnie i ścięgna niezbyt mocne, ale widoczne pod skórą.
Stawy skokowe: Kątowanie około 130 stopni
Śródstopie:  raczej krótkie, proste i równoległe. Bez wilczych pazurów (wyjątkiem są kraje, gdzie ich usuwanie jest prawnie zakazne);
Łapy: okrągławe, palce zwarte, poduszki szorstkie i twarde, paznokcie pełne i wybarwione odpowiednio do umaszczenia psa.

RUCH: ruch swobodny, równy, skoordynowany, łapy w pełni stawiane na podłożu; impuls mocy ruchu nadają kończyny tylne; kończyny poruszają się do przodu równolegle w linii prostej. Kłąb (tułów) porusza się w górę i dół delikatnie i regularnie; grzbiet powinien zachować swój poziom; bardzo małe delikatne ruchy boczne głowy i szyi.

SKÓRA: Czysta, sprężysta, dobrze przylegająca do ciała, barwa:
 • Gończy berneński: czarna skóra pod czarną sierścią, marmurkowa (biało-czarno) pod biała sierścią;

SIERŚĆ:
WŁOS: krótki, gładki i gęsty, bardzo drobniutki na głowie i uszach.
KOLOR: Biały z czarnymi łatami albo czarnym czaprakiem; brązowe (wszystkie odcienie dopuszczalne) obwódki wokół oczu, w tym samym kolorze znaczenia na policzkach, wewnątrz uszu i dookoła odbytu; na bieli dopuszczalne bardzo delikatne czarne cętki;

WYMIARY:
Wysokość w kłebie:
Psy:   49-59 cm
Suki:    47-57 cm
Nie toleruje się odstępstw ani w jedną, ani w drugą stronę.

WADY:
Jakiekolwiek odstępstwa od powyższych norm powinny być uznane za wady, a ich ocena zleży od stopnia odchylenia.
• Ogólne toporny wygląd, pozbawiony szlachetności; ogólnie słaba budowa;
• Dysproporcje pomiędzy długością ciała, a wysokością w kłębie i głębokością klatki
• Czaszka zbyt szeroka,  zbyt zaokrąglona lub zbyt płaska.
• Stop zbyt wyrazisty;
• Kufa za krótka lub za długa, zbyt kwadratowa lub przycięta.
• Linia nosa wklęsła
• Braki zębów innych niż 1 lub 2 przedtrzonowa (PM1 lub PM2). Trzonowa 3 (M3) nie jest brana pod uwagę.
• Zbyt grube fafle
• Jasne oko, nieprzyjemny wzrok, powieki nie pokrywające gałek ocznych.
• Krótkie lub zbyt grube uszy; zbyt wysoko osadzone, płasko opadające.
• Zbyt krótka szyja.
• Zbyt wyraźne podgardle.
• Nierówny grzbiet.
• Zbyt krótki zad, albo zbyt stromy kąt nachylenia.
• Nie dość głęboka klatka, zbyt płaska lub ukształtowana baryłkowato
• Brzuch podwinięty, zapadnięte boki
• Źle osadzony ogon, noszony zbyt wysoko, zakrzywiony, złamany, ordynarny w kształcie, z szorstkimi delikatnie odstającymi włosami
• Kończyny zbyt grubokościste albo niewłaściwie umiejscowione
• Łopatki zbyt wysoko, ramiona zbyt krótkie.
• Obniżone pęciny
• Niewystarczające katowanie kończyn tylnych; krzywe, pałąkowate nogi (chodzi o syndrom cow-wilhelm - krzywiznę nóg kiedy to kolano tylnych nóg jest do wewnątrz czyli gdy stawy są osadzone nieprawidłowo).
• Posiadanie wilczego pazura (poza krajami, w których istnieje prawny zakaz ich usuwania).
• Sierść szorstka, nie gładka
• Wady w kolorze i znakowaniach:

Gończy Berneński:
-Zbyt wiele czarnych plam na białym kolorze
-Brązowy bądź biały kolor na zewnętrznej stronie ucha

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE:
• Widoczna płochliwość lub agresja.
• Ogólne odstępstwa w wyglądzie od wzorca rasy.
• Nie wybarwiony nos.
• Odstające lub schowane wargi, krzywe usta
• Wywinięte na zewnątrz bądź do wewnątrz powieki –także operowane.
• Zakrzywiony bądź zawinięty ogon, źle ukształtowany, zasupłany albo źle osadzony.
Każdy pies wykazujący nieprawidłowości fizyczne bądź w zachowaniu powinien być zdyskwalifikowany

UWAGA: Samce muszą mieć dwa prawidłowo rozwinięte jądra, całkowicie umiejscowione w worku mosznowym.

Gończy inny niż wszystkie –cechy rasy

Gończy berneński słynie z pięknego śpiewu, jakim ogłasza podjęcie tropu -dlatego nazywany jest 'śpiewającym gończym". To piękny, niebywale dostojny i mocny pies. To gończy inny niż reszta gończaków. On nie traci w lesie głowy, jak mają to w zwyczaju beagle. Ten związany z właścicielem, zawsze w niego wpatrzony, tęskniący za dotykiem i obecnością przewodnika, a do tego obdarzony przez naturę niebywałymi cechami użytkowymi czworonóg - to pies naprawdę szczególny.

Dlatego przyszli właściciele tych pięknych, acz mało znanych w naszym kraju psów, muszą pamiętać o kilku ważnych zasadach, gdy idzie o układanie i temperament gończego szwajcarskiego:

1. To rasa psów niebywale zwinnych, wytrzymałych i mocnych.
Tak o nich jest napisane we wzorcu FCI, tak zostały ukształtowane -dlatego potrzebują regularnego treningu i pracy (zabawy), dzięki którym zużyją nadmiar energii. Psy nie pracujące na tropie, nie wykorzystujące swoich naturalnych cech muszą mieć dostarczoną codzienną dawkę ćwiczeń umysłowych (np. zabawy w szukanie schowanego smaczka, zabawki lub gry rozwijające psią inteligencję);
 
2. To szybki myśliwy.
Czytając historię ras szwajcarskich psów gończych dowiadujemy się, że psy te w czasie polowania dopadając zwierzynę rozszarpywały ją i najadały się do syta, działo się tak z powodu ich złego traktowania przez człowieka. Dziś jest inaczej, ale należy pamiętać, że myślistwo to ich naturalny zew. Muszą być więc mądrze prowadzone. Przede wszystkim kupowane z dobrej, domowej hodowli. Następnie prawidłowo socjalizowane i szkolone. Bez jakiejkolwiek przemocy i agresji. Nauczone podstawowych komend posłuszeństwa przyniosą nam mnóstwo radości i nie będą zupełnie uciążliwe.
Ponad to mądry właściciel pamięta o nie spuszczaniu psa ze smyczy i nie pozwalaniu mu na bieganie samopas w lesie, na łąkach i innych terenach otwartych.

3. Pojętny uczeń
To właśnie jest cecha odróżniająca berneńczyka od innych gończaków -nie biega samopas, nie odpowiada na komendę zależnie od swojego humoru, z czym jako hodowca beagle mierzę się bezustannie, nie pozostawia komendy niewykonanej. Wraca na wołanie. Łatwo przyswaja nowe komendy. Odnajduje się jako pies rodzinny, gdyż łatwo przyswaja panujące w mieszkaniu, rodzinie, bloku zasady i zależności.
O jednym trzeba pamiętać -przy szkoleniu nie można używać żadnych metod agresji i przemocy. Wykluczone zupełnie muszą być kolczatki, obroże elektryczne, izolowanie psa etc. To pies o niebywale wrażliwej psychice, który złamany może nigdy się już 'nie pozbierać'.
Łagodność jednak nie oznacza braku konsekwencji.

4. Przywiązany do właściciela
Nie może być skazany na życie w kojcu. Wybiera sobie przewodnika i jest mu oddany dozgonnie. Nie odejdzie od niego za garść smakołyków, co z pewnością zrobią łakome beagle. Mądry właściciel powinien umieć dobrze wykorzystać tę cechę rasy -zainwestować czas w szkolenie psa, budować więź między sobą a czworonogiem i uczynić z niego oddanego sobie i swojej rodzinie psiaka. Berneński pies gończy doskonale dogaduje się też z dziećmi, które uwielbia.

5. Nieufny względem obcych
Nieufny ale nie agresywny! To też cecha, która odróżnia go od beagle, ale dobrze prowadzony pies nie powinien sprawiać kłopotu i nie powinno być problemu np. na wystawach w czasie spotkania z nieznajomym sędzią. Socjalizacja i warunkowanie w czasie szkolenia działają cuda. Nieufność nie oznacza, że gończak nadaje się na stróża. Nic z tego.

Mimo tak wspaniałego rysu charakterologicznego, te niebywale wręcz zdrowe psy, które dobrze dogadują się z innymi czworonogami, nie są niestety popularne w Polsce. To rasa wręcz nieznana. A szkoda, warto wzbogacić swoją rodzinę właśnie o takiego czworonożnego członka.

Mariusz Antoszczuk
Portal PSY24.PL