Karmy dla psów - badania

W Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych przeprowadzono badania obrazujące do jakiego stopnia różne postacie pokarmu mogą wpływać na zdrowotność zwierzęcia . Konieczność podjęcia takiej tematyki badań została wymuszona stosunkowo dużą liczbą pacjentów Kliniki , których symptomy chorobowe związane były ze schorzeniami przewodu pokarmowego i narządów nim związanych . Szczególne zainteresowanie budziło zagadnienie oddziaływania karmy suchej na stan śluzówki przedniego odcinka przewodu pokarmowego .

Należy podkreślić , że karmy suche zostały właściwie narzucone zwierzętom przez człowieka . Forma pokarmu suchego jest stosowana głównie z tego względu , że jest to twarda metoda konserwowania pasz. Karmy suche są szczególnie narażone na destrukcje związków tłuszczowych przy zbyt wysokiej temperaturze przechowywania ,
nasłonecznieniu , dostępności powietrza , zbyt długi okres przechowywania (4,6). Niestety na opakowaniu rzadko podawane są informacje dotyczące tych ograniczeń.

Właściciele zwierząt , często ze względów finansowych , decydują się na zakup dużych opakowań dla małych psów , ponieważ cena karmy za kilogram spada wraz z wielkością opakowania . Sprzyja to ekspozycji karmy na wymienione niekorzystne warunki . W przypadku pojawienia się w karmie niedoborów niektórych składników np. kwasu linolowego , linolenowego , archidonowego ( ten ostatni dotyczy głównie żywień kotów) można spodziewać się pewnych zaburzeń zdrowotnych . Kwas linolowy , należący do grupy kwasów n-6 (pierwsze wiązanie znajdujące się przy węglu ) jest odpowiedzialny za tworzenie mediatorów zapalnych - eikozanoidów serii 2 i 4 .

Uznaje się , że tylko prawidłowe proporcje kwasów tłuszczowych uwzględniające przede wszystkim kwas linolowy , linolenowy i archidonowy zapewniają prawidłowe utrzymanie stanu okrywy włosowej oraz zapobiegają tłuszczowej degeneracji wątroby , anemii zaburzeń płodności u samców i samic (2,4,6). Kwasy n-6 znajdują się głównie w oleju kukurydzianym , słonecznikowym i bawełnianym . Uważa się również , że kwasy tłuszczowe - linolowy i linolenowy powodują zwiększoną produkcję czynników prozapalnych w stanach przewlekłych schorzeń nerek przy zastosowaniu diety bogatej w kwasy n-6 . Pochodne kwasów n-3 jako prekursory czynników słabo zapalnych mogą być przydatne w dietetycznej terapii przewlekłych schorzeń nerek .

Takie kwasy zawarte są w olejach pochodzących głownie z ryb oraztłuszczu zwierząt karmionych planktonem (6). Kwas archidonowy ma jedynie istotne znaczenie w żywieniu kotów , gdyż nie wytwarzają oneenzymu 6-desatrurazy , umożliwiającego powstawanie tego kwasu z innych prekursorów tłuszczowych (4,6). Wymieniane kwasy tłuszczowe odpowiedzialne są za stan uwodnienia błon komórkowych , a zatem zmieniają odpowiedź recepturową , w tym reaktywność immunologiczną .

W obrębie skóry wiązanie wody w komórkach warstwy kolczystej wpływa na elastyczność i poprawia właściwości skóry jako bariery przed czynnikami zewnętrznymi.
Dłużej trwające niedobory wspominanych kwasów tłuszczowych mogą odbijać się na prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego i wątroby(6) . Celem pracy była ocena wpływu karmy suchej i wilgotnej na stan zdrowia psa , ze szczególnym uwzględnieniem stanu błony śluzowej żołądka.


MATERIAŁ I METODY

Badania przeprowadzono na 12 psach - 6 jamnikach i 6 owczarkach niemieckich , różnej płci . Psy w wieku 8 tygodni podzielone zostały na dwie równe liczbowo grupy (3 jamniki , 3 owczarki niemieckie) , z których jedna była żywiona karmą suchą (granulat) , a druga karmą wilgotną (konserwy) o tym samym składzie . Zwierzętom podawano gotowy produkt pokarmowy przeznaczony przez producenta dla młodych , dorastających psów . Badania trwały do ukończenia przez psy w wieku 12 miesięcy . Psy zgodnie z ogólnie przyjętym programem profilaktycznym były zaszczepione i odrobaczone .

Karma przeznaczona do żywienia psów była przebadana pod kątem zawartości frakcji tłuszczowych Losowo wybrane próbki karmy wilgotnej i suchej zostały przebadane w trzech powtórzeniach metodą chromatografii gazowej.  W każdej grupie psów wykonywano comiesięczne badania biochemiczne krwi uwzględniając poziom diastazy, lipazy, GPT, kwasów żółciowych, białka całkowitego, albumin, mocznika, amoniaku oraz glukozy. Z tą samą częstotliwością wykonywano badanie morfologiczne krwi (leukocyty, erytrocyty, hemoglobina, hematokryt).

Wymienione badania wykonane zostały aparatem Ektachem DT- firmy Kodak. Badanie endoskopowe żołądka i ocenę histopatologiczną bioptatów z błony śluzowej żołądka przeprowadzano co 3 miesiące. Wykorzystano do tego celu fiberoskop pediatryczny Olympus XQ-20 o długości roboczej 100cm i średnicy 9,8 mm , podłączony do zasilacza Olympus CE 10.


WYNIKI I OMÓWIENIE

Do 8 mies. życia psów nie zaobserwowano istotnych różnic między badanymi grupami doświadczalnymi. W późniejszym okresie, w grupie psów żywionych karmą suchą, pojawiły się zmiany w okrywie włosowej o podłożu grzybiczym. Ze względu na fakt że psy miały zapewnione te same warunki utrzymania (ten sam opiekun, możliwość korzystania z wybiegów, ta sama częstotliwość żywienia itd.) postanowiono dokładnie przeanalizować oba produkty pokarmowe pod względem tych składników, które mogły mieć znaczenie w aspekcie zaistniałych zmianchorobowych.

Dane piśmiennictwa bardzo mocno eksponują znaczenie pochodnych tłuszczowych odgrywających rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowie a skóry i jej wytworów (2,4, 6,). Przeprowadzona analiza składu paszy pod względem zawartości poszczególnych frakcji tłuszczowych (C12, C18=3, C20=1) wykazała, że zawartość kwasu linolowego (C18=2) w karmie suchej wynosiła średnio 14g/kg suchej masy, a w wilgotnej 37 g/kg suchej masy. Wydaje się, że zwierzęta dorosłe, które mają zgromadzoną tkankę tłuszczową zapasową nie są tak bardzo podatne na niedobory wymienionych frakcji tłuszczowych(4).

Zmiany w okrywie włosowej można tłumaczyć nie brakiem możliwości odkładania się związków tłuszczowych w odpowiednich strukturach skóry, ale brakiem możliwości oddziaływania farmakokinetycznego czynników wytwarzanych z konkretnych tłuszczów (6). Ocena makroskopowa błony śluzowej żołądka nie wykazała istotnych zmian natomiast ocena mikroskopowa bioptatów pobieranych w czasie endoskopii wykazała zmiany degeneracyjne w błonie śluzowej żołądka psów żywionych karmą suchą.

Znaczenie pojawienia się zmian pod wpływem karmy suchej, granulowanej wykazano u koni i świń (3,5). Prawdopodobnie tylko dlatego, że endoskopia przewodu pokarmowego nie jest jeszcze w weterynarii bardzo rozpowszechniona. Niewiele wiadomo na temat wpływu struktury fizycznej karmy na stan błony śluzowej przewodu pokarmowego psów. W świetle przeprowadzonych badań nie można jednoznacznie stwierdzić, czy obserwowane zmiany są wynikiem oddziaływania struktury karmy, czy brakiem stabilności niektórych jej składników.

Badania biochemiczne krwi nie odzwierciedlały niepokojących zmian w pierwszych miesiącach doświadczenia, ale zauważono tendencję wzrostową w zakresie zawartości aminotransferazy alaninowej i amoniaku. Zawartość GPT u psów żywionych karmą suchą wynosiła pod koniec okresu badań średnio 60 U/l (N:3-50 U/l) a amoniaku 80 uM/l (N:32 uM/l). Pozostałe parametry krwi mieściły się w granicach normy podczas całego doświadczenia. Kliniczne, poza okrywą włosową, nie obserwowano innych zmian mogących świadczyć o zaburzeniach zdrowotnych zwierząt.


WNIOSKI

Jednostronne żywienie psów karmą suchą nie wydaje się być optymalne. Z punktu widzenia zdrowia zwierząt powinno się wymagać od firm produkujących karmę czytelnej informacji dotyczącej nie tylko terminu ważności produktu, ale i sposobów jej przechowywania.  Właściciele zwierząt winni być informowani przez lekarzy o niebezpieczeństwie związanym ze zbyt długim i niewłaściwym przechowywaniem karmy suchej.

JÓZEF NICPOŃ, PIOTR JANOWICZ , GRZEGORZ SAPIKOWSKI
Katedra i klinika Chorób Wewnętrznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR



PIŚMIENNICTWO
1. Allen D.: Small Animal Medicine. J.B.Lippincott Comp., Philadelphia, 1991.
2. Case L.P., Carey D.P., Hirakw D.A.: Canine and Feline Nutrition, Mosby Year Book, Inc, St.Louis, 1995.
3. Hmpson D., Kidder J.: Proc. Nutr. Soc. 43, 18, 1984.
4. Lewis L.D., Morris JR. M.L., Hand M.S.: Small Animal Clinical Nutrition Mark Morris Ass.Topeka, Kansas, 1987.
5. Nicpoń J., Deegen E.: Magazyn Wet. 3,9, 1994
6. Wills J.M., Simpson K.W.: The Waltham Book of Clinical Nutrition of the Dog and Cat.Josephin Wills, Keneth Simpson, Pergamon, England.1994