Zasady postepowania z psami służbowymi

Podstawą dobrego obchodzenia się z psem służbowym jest polubienie go i zrozumienie jego psychiki. Przewodnik obowiązany jest dokładnie poznać charakter, przyzwyczajenia i skłonności swojego psa, ażeby do tego odpowiednio dostosować swoje postępowanie z psem. Postronni funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej powinni do psów służbowych odnosić się przyjaźnie i nie drażnić ich. Powinni być pouczeni o zasadach postępowania i zachowania się w stosunku do psów służbowych.

Podstawowe zasady postępowania z psem:

• obchodzenie się z psem powinno być śmiałe, stanowcze a zarazem łagodne i sprawiedliwe;
• nie wolno być pobłażliwym, ale również niecierpliwym, a tym bardziej dać odczuć psu swej złości;
• z psem należy postępować konsekwentnie a zasady i wytyczne szkoleniowe realizować dokładnie;
• chorego lub fizycznie niesprawnego psa pod żadnym pozorem nie wolno poddawać szkoleniu ani wykorzystywać w działaniach ratowniczych; natomiast od zdrowego należy wymagać poprawnego wykonywania poszczególnych ćwiczeń i zadań;
• bicie psa i brutalne obchodzenie się z nim jest surowo zakazane. Pies bity traci przywiązanie do przewodnika, staje się bojaźliwy i niezdolny do wykonywania zadań służbowych;
• poza przewodnikiem lub doraźnym opiekunem nie wolno nikomu obcemu zadawać się z psem. Nie zezwalać na podawanie mu smakołyków i drażnienie się z psem, jeżeli to nie jest przewidziane programem ćwiczeń;
• psa należy wychowywać i szkolić tak aby pozostawał w przyjacielskim stosunku do wszystkich ludzi, a w stosunku do innych zwierząt w stosunku obojętnym;
• ze względu na przeznaczenie psa należy stanowczo nie dopuszczać do wszelkiego rodzaju siłowych konfrontacji pomiędzy psem a człowiekiem. Niedopuszczalne jest stosowanie wobec psa jakichkolwiek elementów szkolenia psa obronnego i stróżującego oraz szczucie ludzi;
• wszelkie objawy agresji psa wobec ludzi, psów czy też innych zwierząt należy bezwzględnie, stanowczo eliminować;

Pies służbowy ma być szkolony zgodnie z zasadami, metodyką oraz programami przyjętymi dla psów służbowych PSP. Nie dopuszcza się odstępstwa od tej reguły. Ponadto pies służbowy powinien być wyszkolony w zakresie posłuszeństwa według programu PZK PT - I oraz zasad zachowania się w miejscach publicznych, środkach transportu i rejonie działań ratowniczych. Szczegółowe zasady i zakres szkolenia psów służbowych określają regulaminy szkoleń psów służbowych PSP opracowane przez wyznaczony ośrodek szkolenia PSP.
Niedopuszczalne są m.in. następujące skłonności i zachowania psów służbowych:

• "zaczepianie" innych psów i walka z nimi,
• gonienie innych zwierząt;
• agresywne zachowanie wobec ludzi, atakowanie ludzi;
• pogoń za pojazdami;
• zbieranie odpadków z ziemi;
• przyjmowanie pokarmu od osób postronnych;
• załatwianie potrzeb fizjologicznych w miejscach publicznych oraz na placach ćwiczeń i w rejonach wyznaczonych do prowadzenia działań poszukiwawczych (dot. w szczególności przeszukiwanych obiektów i gruzowisk);
• okazywanie instynktu płciowego wobec innych psów, zwierząt oraz ludzi.

Przewodnik obowiązany jest stale i konsekwentnie przeciwdziałać wymienionym powyżej wadom, stosując odpowiednie kynologicznie metody oraz swoją wiedzę o naturze i psychice psa. Przewodnik musi mieć stały nadzór nad psem służbowym, niedopuszczając do występowania u psa nieprawidłowych zachowań, spowodowania przez psa szkód oraz narażenia go na niebezpieczeństwo. W miejscach publicznych oraz w lasach i terenach łownych Polskiego Związku Łowieckiego psa nie wolno puszczać luzem. Puszczanie luzem psa w wymienionych miejscach możliwe jest jedynie podczas zorganizowanych ćwiczeń oraz działań ratowniczych. W tym przypadku pies powinien być wyraźnie oznakowany jako pies ratowniczy PSP wg obowiązujących zasad. Na wybieganie się psa oraz luźne spacery można pozwalać w miejscach ustronnych.
Podczas wykonywania przez funkcjonariusza PSP zadań związanych z przewodnictwem psa ratowniczego, pies służbowy ma prawo wstępu do wszystkich pomieszczeń służbowych razem ze swoim przewodnikiem. W tych przypadkach pies musi być prowadzony na uwięzi i wykazywać się pełnym posłuszeństwem.
Podczas wykonywania czynności służbowych przez przewodnika psa należy przewidzieć, że przyjęty system transportu oraz zakwaterowania powinien umożliwić stałe przebywanie przewodnika ze swoim psem.
Nie wolno dopuszczać do tego, aby psy służbowe PSP pokrywały suki stanowiące własność innych organizacji ratowniczych oraz osób prywatnych, bez zgody właściwego komendanta wojewódzkiego PSP oraz współpracującego z GPR lekarzem weterynarii a także opinii wyznaczonego do szkolenia psów służbowych ośrodka szkolenia PSP. Zasada ta dotyczy także psów kontraktowych w okresie trwania kontraktu. Wzmaga to ich popęd płciowy, przyczynia się do rozluźnienia dyscypliny, przeszkadza w wykonywaniu zadań.
Suki należące do innych organizacji ratowniczych, które znajdują się w okresie rui nie mogą być dopuszczane do wspólnych, zespołowych zajęć szkoleniowych oraz do wykonywania działań ratowniczych.
Krycia suk psami służbowymi PSP powinny być przeprowadzane w celu hodowlanego pozyskania szczeniąt o genetycznych predyspozycjach. Dopuszczalne jest stosowanie psów służbowych PSP jako reproduktorów do krycia suk hodowlanych, a środki finansowe pozyskane z tego tytułu wpłacane są do kasy PSP. Dopuszcza się krycie suk przez psy kontraktowe na wniosek przewodnika psa.
Wnioski o zezwolenie na przeprowadzenie krycia suk przez psy służbowe składa przewodnik psa lub dowódca GPR do komendanta ośrodka szkolenia PSP wyznaczonego do szkolenia psów służbowych. We wniosku należy podać:

• dane o reproduktorze-psie służbowym z kserokopią rodowodu;
• dane dotyczące hodowli, z której pochodzi suka przewidziana do krycia;
• cel przeprowadzania krycia: hodowlany, zarobkowy, inne;

Psy służbowe stanowiące własność PSP mogą być wystawiane na wystawach kynologicznych na terenie kraju. Zgodę na wystawienie wyraża dowódca GPR.
Psy kontraktowe mogą być wystawiane przez przewodnika bez ograniczeń także za zgodą dowódcy GPR. W obu przypadkach wystawienie psa nie może kolidować z cyklem zajęć szkoleniowych oraz obniżać gotowości GPR do podjęcia działań ratowniczych. Na wystawienie psów służbowych poza granicami kraju musi wyrazić zgodę komendant wojewódzki PSP.

Pielęgnacja psów służbowych

Przewodnik psa ma obowiązek znajomości zasad pielęgnacji psa oraz stosowania ich wg zaleceń.
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych należy:

• pielęgnacja sierści polegająca na rozczesywaniu włosów, usuwaniu włosów martwych oraz oczyszczaniu skóry i żywych włosów. W okresie linienia pielęgnacja sierści wymaga szczególnej uwagi;
• czyszczenie oczu;
• czyszczenie uszu - wykonywać powinien lekarz weterynarii podczas okresowych badań;
• przycinanie pazurów - potrzebę przycięcia pazurów oraz zabieg określa i wykonuje wyłącznie lekarz weterynarii podczas okresowych badań.

Pielęgnacja ciała i warunki utrzymania wywierają ogromny wpływ na zdrowie i kondycję psa, a przez to na jego zachowanie i wartość użytkową. Prawidłowa i rzetelna dbałość o warunki utrzymania psa chroni go przed zachorowaniem i podnosi zalety jego zmysłów. Wszelkie zaniedbania w tym względzie obniżają walory psa, aż do zupełnej dyskwalifikacji. W związku z tym należy przestrzegać następujących zasad:

• każdy przewodnik psa służbowego musi zostać przeszkolony w zakresie zasad przeprowadzania zabiegów pielęgnacyjnych dostosowanych do posiadanej przez siebie rasy psa oraz zasad udzielania pierwszej pomocy. Szkolenie prowadzone jest przez lekarza weterynarii;
• pielęgnacja psa powinna być tak prowadzona aby pies w każdej sytuacji, o każdej porze roku był zadbany w pełnym zakresie, posiadał zdrowy, piękny wygląd;
• przewodnik powinien prowadzić zabiegi pielęgnacyjne podczas pełnienia służby i poza nią;
• w czasie pełnienia służby przewodnik powinien poświęcić na pielęgnację psa ok. l godziny - dostosowując zakres pielęgnacji do potrzeb danej rasy. W dziennym planie zajęć jednostki należy przewidzieć stałą porę wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych przez przewodników;
• po zakończeniu zajęć szkoleniowych lub pracy poszukiwawczej psa w akcji ratowniczej należy umożliwić psu odpoczynek, a następnie przeprowadzić odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne. Szczególnie dokładnie należy przeprowadzać zabiegi pielęgnacyjne w okresie zimowym zwracając uwagę na usunięcie-umycie z łap psa pozostałości soli;
• w okresie od kwietnia do listopada należy psom zakładać nietoksyczne obroże przeciw kleszczowe lub stosować nietoksyczne środki owadobójcze. Do pracy poszukiwawczej psy wprowadza się bez założonej obroży. Po zakończeniu zajęć szkoleniowych lub pracy poszukiwawczej w terenie zalesionym należy dokonać dokładnego przeglądu sierści i skóry psa w poszukiwaniu ewentualnych kleszczy. W tym celu należy także dokładnie wyszczotkować psa. Po znalezieniu przyczepionego do skóry kleszcza należy go usunąć, stosując szczypce do usuwania lub zlecić ten zabieg lekarzowi weterynarii;
• jeżeli pies nie pracuje, to w porządku dnia należy uwzględnić 3 razy dziennie możliwość wybiegania się psa. Psu należy umożliwić min. 10-cio minutowe wybieganie się przed rozpoczęciem ćwiczeń i działań poszukiwawczych. Przed rozpoczęciem transportu pies powinien mieć możliwość 15-20 minutowego wybiegu";
• w przypadku zachorowania psa lub podejrzenia, że jest on chory przewodnik powinien niezwłocznie powiadomić o tym fakcie swojego przełożonego i skontaktować się z lekarzem celem zbadania psa i podjęcia leczenia,
• w przypadku wystąpienia urazu u psa przewodnik powinien niezwłocznie udzielić psu pierwszej pomocy, a następnie zapewnić fachową pomoc weterynaryjną;
• wszystkie czynności związane z pielęgnacją i żywieniem psów przewodnicy muszą wykonywać osobiście, w uzasadnionych przypadkach czynności te wykonują doraźnie opiekunowie. Na czas pielęgnacji przełożeni zwalniają przewodników z czynności służbowych.

Zaleca się następujący schemat postępowania z psem w czasie czyszczenia:

• czyszczenie psa należy w miarę możliwości przeprowadzać o tej samej porze i w tym samym miejscu;
• wyprowadzić psa z pomieszczenia lub kojca i pozwolić mu się swobodnie wybiegać w celu załatwienia fizjologicznych potrzeb;
• przywiązać psa do stałego elementu np. słupka specjalnie przeznaczonego do wykonywania czynności pielęgnacyjnych w jednostce;
• dokładnie obejrzeć skórę i zbadać psa: czy nie ma zaczerwienienia, wyprysków, zadrapań, ran oraz pasożytów, stan przewodów usznych, czy nie ma zaczerwienienia, zadrapań lub wycieku z uszu, stan oczu, czy nie ma wydzieliny ropnej lub zaczerwienienia spojówek, otwory nosowe czy są czyste, wilgotne, czy nie ma wypływu z nosa, stan palców i pazurów, obecność ciał obcych między palcami (kamyków, drzazg, cierni, smoły, lodu), które mogą spowodować odgniecenie i kulawiznę.
• Przegląd psa według powyższego schematu należy bezwzględnie przeprowadzać po każdych ćwiczeniach poszukiwawczych oraz przeszukiwaniu terenu w akcji ratowniczej;
• przystąpić do pielęgnacji sierści psa wg zaleceń danej rasy;
• w dalszej kolejności przystąpić do pielęgnacji oczu, uszu, nozdrzy i zębów.

W ramach czynności pielęgnacji sierści dokonuje się 3 razy do roku zabiegów strzyżenia lub trymowania psów, których wzorzec rasy i wymogi pielęgnacyjne tego wymagają (dot. np. sznaucerów i terierów). Koszty tych zabiegów pokrywane są z budżetu PSP. Dotyczy to także psów kontraktowych. W przypadku wystawiania psa będącego własnością PSP na wystawach dopuszcza się możliwość przeprowadzenia dodatkowych zabiegów strzyżenia i trymowania.
W ramach pielęgnacji zębów u psów służbowych, przewodnikom przysługują dodatki do karmy podstawowej w postaci karmy czyszczącej kamień nazębny w ilości i częstości podawania opartych o wskazania lekarza weterynarii. Karma czyszcząca nie wchodzi w normy należnej każdemu psu karmy podstawowej i jest wydawana w ramach GPR wg potrzeb.
W celu zapewnienia psu odpowiedniego poziomu higieny należy przeprowadzać okresowe kąpiele sów. Brudny i brzydko pachnący pies wymaga kąpieli, chociaż niewielka ilość brudu może być usuwana przy szczotkowaniu. Przystępując do kąpieli psa należy pamiętać o następujących zasadach:

• przed kąpielą należy sierść psa dokładnie rozczesać i zatkać otwory małżowin usznych watą;
• nie kąpie się psów w wieku poniżej 6-ciu miesięcy;
• do kąpieli należy używać tylko zalecanych weterynaryjnie szamponów dermatologicznych, których zastosowanie dodatkowo odkaża skórę, przeciwdziała stanom chorobowym i zapalnym;
• mycie psa nie powinno trwać dłużej niż 20 minut włącznie ze spłukaniem;
• nie kąpie się psów zmęczonych, chorych, najedzonych i min. 24 godziny przed planowaną podróżą;
• zbyt częste kąpanie psów oprócz problemów skórnych może powodować przeziębienia oraz prowadzić do zapalenia płuc;
• przy planowaniu kąpieli psa należy uwzględnić specyfikę i zalecenia pielęgnacyjne danej rasy np. psy rasy golden retriever i collie wymagają stosunkowo częstych kąpieli np. raz w kwartale, sznaucery i teriery jak najrzadszej np. raz w roku.

W porze letniej kąpiele w czystej wodzie bieżącej (rzeki, jeziora, morze) hartują organizm psa i czynią go rześkim w pracy. Jest to pławienie lub pływanie psów bez stosowania szamponów i mydeł. Temperatura wody i powietrza nie powinna być niższa od 18°C. Nie wolno psa na siłę wciągać lub wrzucać do wody. Przewodnik najpierw powinien sprawdzić sam czy woda w rzece jest czysta i czy dno jest bezpieczne. Należy unikać pławienia psa powyżej głębokości 1,5 metra. Pies pływa bez kagańca, a po wyjściu z wody biega swobodnie aż do wyschnięcia. Po wyjściu z wody, jeżeli są obok inne psy, wszystkie należy trzymać na smyczy, gdyż po kąpieli psy zwykle bywają zaczepne i skore do bójek między sobą. Najlepiej kąpać psa przed karmieniem w godzinach popołudniowych. Relaks w wodzie połączony z pływaniem nie powinien przekraczać 20 minut.
W porze zimowej przeprowadza się mycie z użyciem ciepłej wody o temperaturze 30°C oraz szamponu. Mycie jest zabiegiem higienicznym, który dotyczy całego ciała lub tylko części np. zabłoconych kończyn. Mycie (kąpiel) całego psa zimą stosuje się wyjątkowo w razie silnego zabrudzenia, którego nie można usunąć w inny sposób. Do tego potrzebne jest ciepłe, suche i nieprzewiewne pomieszczenie o temperaturze 25°C z wanną ,lub brodzikiem. Przed myciem należy psa wyczesać i zatkać uszy watą. Sposób mycia dostosować do zaleceń producenta szamponu. Po umyciu należy bardzo dokładnie spłukać ciało psa stosując wodę bieżącą o odpowiedniej temperaturze. Włosy suszy się przygotowanym ręcznikiem i dosusza suszarką do włosów. Psa pozostawiamy w ogrzanym pomieszczeniu aż do zupełnego wyschnięcia.
Do pielęgnacji psa przewodnik otrzymuje przybory według określonej normy. Typ przydzielonych przyborów musi być dostosowany do wymogów danej rasy.
W celu utrzymania właściwej pielęgnacji psów i higieny obcowania z nimi przewodnik otrzymuje odpowiednie środki zgodnie z obowiązującymi tabelami należności.

Pomieszczenia psów służbowych

Nieodzownym warunkiem właściwych warunków pełnienia służby jest odpowiednie pomieszczenie przeznaczone do odpoczynku po służbie i szkoleniu. Najodpowiedniejszym pomieszczeniem dla psów służbowych jest kojec zlokalizowany na terenie sąsiadującym z obiektem JRG PSP, w ramach której działa GPR. Składa się on z budy i wybiegu.
Kojec umieszcza się w miejscu zacisznym, uniemożliwiającym dostęp osób (zwierząt) postronnych, zabezpieczonym przed wpływami atmosferycznymi; nienarażonym na zbytnie działanie promieni słonecznych, posiadającym wystarczający dopływ świeżego powietrza. Pomieszczenia dla psów służbowych muszą znajdować się na terenie jednostek organizacyjnych PSP przy GPR. Zabrania się ich lokalizowania w miejscach mokrych (wilgotnych), całkowicie zacienionych, w pobliżu ubikacji, ścieków, śmietników, agregatów prądotwórczych, garaży, stacji paliw i w bezpośrednim sąsiedztwie ulic o dużym natężeniu ruchu kołowego, pieszego, itp.
Buda składa się z budy właściwej (legowisko) i przedsionka. Właściwa buda stanowi dla psa dogodne legowisko w czasie odpoczynku, przedsionek zaś chroni legowisko i psa przed bezpośrednim działaniem czynników atmosferycznych. Legowisko musi być tak obszerne, ażeby pies leżący na boku mógł swobodnie wyprostować wszystkie kończyny - zbyt obszernego legowiska pies nie może ogrzać ciepłem własnego ciała.
Buda ma kształt skrzyni prostokątnej o wymiarach wewnętrznych: długość 121 cm, szerokość 74 cm, wysokość ściany przedniej 58 cm i ściany tylnej 54 cm. Jest ona osadzona na progach wysokości 12 cm. Dach budy umocowany jest za pomocą zawiasów, umożliwiających jego podnoszenie, nieznacznie pochylony, pokryty papą. Dach budy powinien wystawać poza obrys ścian o ok. 15 cm od strony tylnej oraz obu boków i o ok. 40 cm od strony frontowej.
Wnętrze budy dzieli ściana z desek na dwie nierówne części, tworząc w ten sposób legowisko i przedsionek, przy czym długość legowiska wynosi 81 cm, a przedsionka 34 cm.
Ścianka ta jest w ten sposób zbudowana, że można ją w razie potrzeby wyjmować. W ściance jest otwór wyjściowy takich samych rozmiarów ja główny otwór wejściowy. Otwory te szerokości 30 cm u dołu i 41 cm wysokości mają kształt łukowaty linii górnej. Oba otwory wejściowe są zaopatrzone w progi wysokości około 3 cm w celu niedopuszczenia do legowiska wody deszczowej lub topniejącego śniegu. Ściany, podłoga i dach budy powinny być podwójne, aby tworzyły 2 cm przestrzeń izolacyjną, którą od wewnątrz obija się grubą folią - przestrzeń między ściankami należy wypełnić styropianem. Wewnętrzne ściany budy muszą być składane na własne pióro, gładko wyheblowane i zakonserwowane pokostem lnianym.
Do przedniej ściany budy przylega wybieg. Służy on do karmienia i wypoczynku psa w dni pogodne lub ciepłe. Wybieg jest to przestrzeń przed budą mająca co najmniej 200 cm długości, 200 cm szerokości i 200 cm wysokości, zamkniętą ze wszystkich stron dobrze naciągniętą drucianą siatką (także z góry) o oczkach 3x3 cm. W przedniej ścianie wybiegu są drzwi z siatki, takich rozmiarów, aby człowiek mógł swobodnie wejść na wybieg, zamykane kłódką. Podłoga wybiegu może być cementowa lub z płytek terakoty karbowanej, sięgająca 50 cm poza granicę wybiegu tworząc dookoła niego chodnik. Spad podwórka wynosi 1 :30 od strony budy umożliwiając odpływ wody i nieczystości. Odpływ ten należy skierować do kanału lub studzienki. Na wybiegu kładzie się tapczan z desek (100 x 120 cm) osadzony na progach wysokości około 2 cm, które chronią psa przed leżeniem na cementowej podłodze. Budę i 1/3 wybiegu zadasza się, co chroni ją przed wpływami niekorzystnych warunków atmosferycznych.
W przypadku połączenia ze sobą dwóch lub więcej wybiegów w jednym rzędzie, boczne sąsiednie ściany sporządza się z 1 calowych heblowanych desek, z tym że pierwszą kładzie się na cokoliku betonowym o wysokości 25 cm. Deski i siatkę okalającą wybieg montuje się na szkielecie umożliwiającym łatwą wymianę desek lub zepsutej siatki.
Podwójny stojak na miski umieszcza się w narożniku frontowym na ruchomej osi 25 cm od poziomu podłogi w ten sposób, żeby w przypadku usuwania miski stojak również mógł być usunięty z wybiegu. Podstawa i otwory na miski uzależnione są od średnicy misek. Szczególnie jest on przydatny przy karmieniu psa w czasie nieobecności przewodnika.
Wewnątrz wybiegu na lewej jego ścianie umieszcza się szafkę do przechowywania przyborów szkoleniowych i ekwipunku psa, na takiej wysokości, aby pies nie miał do niej dostępu. Ma ona 50 cm wysokości, 40 cm szerokości i 30 cm głębokości.
Budy i wybiegi powinny być utrzymane we wzorowej czystości. Otoczenie budy i wybiegu powinno być pokryte trawą aby uniknąć kurzu i pyłu w okresie suchej pogody. W okresie letnim na dno budy nie kładzie się żadnej ściółki ocieplającej, w budzie pies spoczywa na czystym dnie na deskach podłogowych. W miesiącach chłodnych, gdy temperatura spada poniżej 5 stopni C, należy włożyć do budy czystą, suchą słomę, którą się wymienia, gdy jest wilgotna, nie rzadziej jednak niż raz na dwa tygodnie przy stałym wykorzystaniu budy i raz na miesiąc przy wykorzystaniu w systemie 24/48. Nie zaleca się wkładać na dno budy chodników, kocy itp. W okresie mrozów ściele się słomą obficie, żeby pies mógł się zagrzebać i ogrzać. Budę z zewnątrz ociepla się matami ze słomy. Wybiegi psów sprząta się minimum dwa razy dziennie. Kał z wybiegów musi być natychmiast usuwany, a podłoga spłukiwana (przy temperaturze powyżej O stopni C). Usuwany kał należy składać do zamykanych zbiorników i wyrzucać na śmietnik lub zakopywać. Wymianę ściółki łączyć z gruntownym sprzątaniem budy i wybiegu. Na czas czyszczenia bud i wybiegów psy należy wyprowadzać.
Dezynfekcja (odkażanie) jest to niszczenie czynników chorobotwórczych za pomocą środków fizycznych (np. wysoka temperatura) i chemicznych (np. roztworem kreoliny). Dezynfekcję przeprowadza się przed zimą i po zimie, a w innym okresie raz na miesiąc. Wykonuje się ją po dokładnym oczyszczeniu i umyciu szarym mydłem z brudu budy i wybiegu oraz wysuszeniu.
Do dezynfekcji używa się 3% roztworu wodnego kreoliny w stosunku 1,5 szklanki kreoliny na wiadro ciepłej wody. Odkażająco działają także inne związki chemiczne - rodzaj związku należy uzgodnić z lekarzem medycyny. Również odkażająco działają promienie słoneczne i płomień ognia. Do opryskiwania bud i wybiegów używa się opryskiwacza ogrodniczego. Dopiero po zupełnym wyschnięciu wnętrza budy i włożeniu świeżej, czystej słomy można psa wprowadzać z powrotem do kojca.
W celu utrzymania właściwej higieny kojca każdy przewodnik powinien być zaopatrzony w następujący sprzęt pomocniczy:

• łopata,
• miotła,
• wiadro,
• szczotka ryżowa.

Przewodnicy będąc poza służbą trzymają psa służbowego w domu. Kojce wykorzystywane są przez psy przewodników będących danego dnia w służbie oraz przez psy wycofane ze służby w charakterze ratowniczym a będące pod opieką GPR. W uzasadnionych przypadkach (urlop, pobyt w szpitalu, delegacja służbowa itp.) przewodnik może przekazać na ten czas psa do jednostki PSP celem zapewnienia mu właściwej opieki i wyżywienia.
W czasie pełnienia służby przez przewodnika, pies służbowy może znajdować się w obiekcie jednostki z zachowaniem następujących zasad:

• w obiektach jednostek organizacyjnych PSP psy nie mogą poruszać się luźno, bez nadzoru przewodnika;
• psy mogą przebywać w pomieszczeniach zakwaterowania oraz w pomieszczeniach stałych stanowisk pracy pod warunkiem, że psy posiadają wyznaczone legowiska w pomieszczeniu, znajdując się w pomieszczeniu psy powinny być przypięte do smyczy lub linki, obecność psa nie koliduje z wykonywaniem czynności służbowych przez funkcjonariuszy oraz nie stwarza dodatkowych zagrożeń;
• obecność psa w pomieszczeniach akceptowana jest przez innych funkcjonariuszy jednostki na czas swojej nieobecności na terenie jednostki przewodnik obowiązany jest do umieszczenia psa w kojcu.

Zabezpieczenie weterynaryjne psów służbowych

Każda Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza Państwowej Straży Pożarnej zawiera umowę z lekarzem weterynarii w zakresie świadczenia stałych usług wobec psów służbowych PSP na zasadzie porozumień PSP ze specjalistami.
W przypadku zachorowania psa przewodnik obowiązany jest niezwłocznie zameldować o tym swemu bezpośredniemu przełożonemu i zasięgnąć porady współpracującego z grupą lekarza weterynarii. O ile jest to konieczne, udzielić psu pierwszej pomocy, zmienić podściółkę i przeprowadzić dezynfekcję kojca i ekwipunku oraz odizolować chorego psa od zdrowych.
Profilaktykę weterynaryjną i lecznictwo prowadzić w specjalistycznych lecznicach dla zwierząt odpłatnie z ubezpieczenia psa lub przydzielonych kredytów PSP. Każda wizyta u lekarza weterynarii winna być odnotowana w "Książce psa służbowego".
Raz na 3 miesiące (psy do 12-go miesiąca życia raz na miesiąc) każdy pies winien być zbadany przez lekarza weterynarii celem przeprowadzenia przeglądu i wykonania bieżących zabiegów (np. czyszczenie uszu, gruczołów okołoodbytowych itp.). Lekarz weterynarii powinien także przekazywać zalecenia dietetyczne. Każde zalecenie lekarskie musi zostać wpisane do "Książki psa służbowego". Raz w roku psy należy poddać odrobaczeniu.
Raz w roku należy obowiązkowo poddać psy szczepieniu przeciwko wściekliźnie w terminach ustalonych przez administrację terenową (w czasie akcji szczepień) oraz do ukończenia przez psy 5 lat życia przeciwko parwowirozie i nosówce.
Do 12 miesiąca życia należy przeprowadzić specjalistyczne badania na dysplazję oraz badania oczu w stosunku do psów ras, które takich badań wymagają (np. labrador, owczarek niemiecki).
Przewodnika, którego pies chory wymaga stałego nadzoru pielęgnacyjnego zaleconego przez lekarza weterynarii można oddelegować do pełnienia opieki nad psem w domu i nie wykorzystywać w służbie w okresie do 2-ch tygodni.
Raz w roku dokonuje się w Grupach Poszukiwawczo-Ratowniczych PSP komisyjnych przeglądów stanu zdrowotnego i utrzymania psów służbowych, uwzględniających kondycję fizyczną, odżywienie i czystość psów służbowych, stan sanitarny i techniczny pomieszczeń i zapleczy gospodarczych oraz zgodność wyposażenia w sprzęt pielęgnacyjny, szkoleniowy i ratowniczy z obowiązującymi normami należności.
W skład komisji powołanych przez Komendanta Wojewódzkiego PSP wchodzą: Przedstawiciele stanowisk do spraw liniowych i kwatermistrzowskich KWPSP. Wskazanym jest, aby włączyć w skład komisji lekarza weterynarii. Protokoły z przeglądów komisja przedkłada Komendantowi Wojewódzkiemu PSP.