Etapy rozwoju - czyli czym skorupka za młodu...
Każdy hodowca i właściciel psa powinien zdawać sobie sprawę z tego, jak rozwija się pies i jak ważne są pierwsze etapy tego rozwoju. Jeszcze przed narodzinami pies podlega wielu oddziaływaniom, które mogą mieć wpływ na jego dalsze życie. W rozwoju psychicznym psa występują okresy szczególnej wrażliwości. Charakteryzują się tym, że wszystkie doświadczenia, lub ich brak, mają bardzo trwały wpływ na psychikę psa, a ich skutki są generalnie nieodwracalne.
W okresie prenatalnym następuje rozwój układu nerwowego, ale mózg nie jest jeszcze zmineralizowany. Na psychikę szczeniąt mają wpływ emocje matki w czasie ciąży – jeślinp. suka jest zestresowana, ma to wpływ hamujący na rozwój szczeniąt, natomiast dobrobyt psychiczny matki wpływa korzystnie na ich rozwój – będą w przyszłości mniej podatne na stres, będą się szybciej uczyć. Dlatego tak ważne jest to, w jakich warunkach trzymana jest suka.
W okresie neonatalnym (0-2 tygodni) układ nerwowy nadal się rozwija, oczy i uszy są jeszcze zamknięte, natomiast funkcjonuje zmysł smaku, węchu, dotyku i temperatury.
W tym czasie (między 3 a 16 dniem życia) bardzo korzystnie wpływa Wczesna Stymulacja Neurologiczna Szczeniąt – przed kupnem szczenięcia warto sprawdzić czy hodowca zadbał
o odpowiednią stymulację. Korzyści jakie daje wczesna stymulacja, to :
- prawidłowy rozwój naczyń serca, wzmocnienie układu krążenia
- zwiększona odporność na stres
- zwiększona odporność na choroby.
W testach uczenia się, szczenięta poddane wczesnej stymulacji były bardziej aktywne, dawały sobie lepiej radę w rozwiązywaniu prostych problemów w labiryntach niż szczenięta nie stymulowane.
Niektórzy hodowcy stosują w pewnym zakresie stymulację neurologiczną szczeniąt, nie zdając sobie z tego sprawy, tzn. opiekując się maluchami biorą je na ręce w ramach codziennej pielęgnacji.
W okresie przejściowym (2-3 tygodni) rozwój układu nerwowego nadal trwa. Otwierają się oczy i uszy.
W okresie socjalizacyjnym (3-10 tygodni) można wyróżnić kilka ważnych momentów.
Do 5 tygodnia pies przejawia wielką ciekawość pozbawioną obawy przed nowością. Jest to czas, w którym szczenię powinno zapoznać się w miarę możliwości z jak największą liczbą rożnych przedmiotów, zapachów, ludzi i zwierząt (niestety łączy się to z pewnym ryzykiem, bo szczenięta nie są jeszcze szczepione i nie nabyły odporności na choroby). Niektórzy hodowcy zdający sobie sprawę z ważności tego okresu noszą szczenięta np. w nosidełkach po mieście, odwiedzając dworce i inne „straszne” miejsca. Lęk przed nieznanym pojawia się w 5 tygodniu, a w 9 lęk zaczyna przeważać nad ciekawością – szczenięta stają się ostrożniejsze w kontaktach z nieznanym.
Jedną z ważniejszych rzeczy, jakich uczy się pies w tym okresie, to przynależność do własnego gatunku - badania prowadzone w 1965 roku wykazały, że szczeniaki wychowywane w izolacji od innych psów miały później problemy w kontaktach z przedstawicielami tego samego gatunku. Jest to również okres, w którym pies wykształca więź z człowiekiem – badania prowadzone w tym samym czasie dowiodły, że psy pozbawione kontaktu z ludźmi do 16 tygodnia życia, nigdy już nie czuły się dobrze w ich towarzystwie i nie nadawały się do życia w domu. Jest to także okres, który można wykorzystać do przyzwyczajenia psa do innych gatunków zwierząt, np. kotów, koni, chomików, królików, czy kur. Badania prowadzone w 1970 roku dowiodły, że wychowując psa z innymi zwierzętami można doprowadzić do powstania więzi międzygatunkowej i zapobiec zachowaniom drapieżniczym w przyszłości. Mój malamut w ten sposób pokochał nasze konie i stał się doskonałym towarzyszem wspólnych wypraw.
Zamknięcie okresu socjalizacji następuje ok. 9-12 tygodnia.Jest to również doskonały czas na rozpoczęcie szkolenia. Oczywiście stosując wyłącznie pozytywne wzmocnienie. Tak młode pieski bardzo szybko i chętnie się uczą.
Okres młodzieńczy (powyżej 70 dni) można podzielić na trzy fazy:
W pierwszej fazie młodości (10 tyg. – 4 miesiące) charakter psa jest szczególnie plastyczny.
Po przekroczeniu 16 tygodnia życia socjalizacja, nauka czystości i tworzenie więzi z człowiekiem są bardzo utrudnione
Drugą faza młodości (4-6 miesięcy) charakteryzuje wyjątkowa uległość i posłuszeństwo wobec właściciela <
W wieku młodzieńczym (6-10 miesięcy) ośrodkowy układ nerwowy osiąga dojrzałość,
Zaczynają funkcjonować gruczoły płciowe – dojrzewa popęd pilnowania i chronienia rewiru seksualnego, samce podnoszą nogę. Często występuje tzw. okres chuligański.
Okres dojrzałości lokuje się między 1 a 2 (a nawet 3 ) rokiem życia – wiele instynktów dojrzewa dopiero wtedy.
Wczesna Stymulacja Neurologiczna Szczeniąt
W czasie między 3 a 16 dniem życia szczeniąt następuje gwałtowny rozwój układu nerwowego i dlatego w tym okresie pewne bodźce mają duży wpływ i szczególne znaczenie dla dalszego rozwoju. WSNS to 5 prostych ćwiczeń przeprowadzanych raz dziennie przez ok. 3-5 sekund, na które składają się:
1. Stymulacja dotykowa |
Trzymając szczenię w jednej dłoni, używając wacika na patyczku, delikatnie dotykamy opuszki łapek i przestrzeni między nimi. Nie jest konieczne, aby piesek dawał znać, że czuje dotyk. |
2. Trzymanie głowy uniesionej w górę |
Trzymając szczenię w obu dłoniach, unosimy je i ustawiamy prostopadle do ziemi, tak by głowa była trzymana prosto. |
3. Opuszczanie głowy w dół |
Trzymając szczenię w delikatnie, ale pewnie w dłoniach, głową obrócone w naszą stronę, |
4. Trzymanie w pozycji grzbietowej |
Trzymamy szczenię tak, by swobodnie leżało na grzbiecie na naszych rozłożonych dłoniach. |
5. Stymulacja termiczna |
Kładziemy szczenię na zimnym (schłodzonym w lodówce) ręczniku na ok. 5 minut. Pozwalamy szczenięciu swobodnie po nim pełzać. |
Miriam Gołębiewska
www.dogproject.pl
Bibliografia:
Carmen L.Battaglia - Early Neurological Stimulation