SZPIK KOSTNY: Wskazania do pobierania biopsji szpiku u psów i kotów

Najczęściej wskazaniem do badania szpiku kostnego są zaburzenia hematologiczne, w przypadku których standardowo wykonywane badania nie wskazują na przyczynę choroby.

Typową sytuacją są różnego rodzaju niedobory komórek krwi, które mogą dotyczyć komórek należących do jednej, dwóch lub trzech linii komórkowych, np. anemia (niedobór erytrocytów), trombocytopenia (niedobór płytek krwi), leukopenia (niedobór leukocytów) lub pancytopenia (niedobór krwinek należących do wszystkich linii komórkowych).

Badanie szpiku jest wskazane nie tylko przy niedoborach krwinek, ale również przy nadmiarze. Policytemia (zwiększenie ilości erytrocytów) może być spowodowana nowotworami szpiku lub może się rozwijać wtórnie do guzów nerek pobudzających produkcję erytropoetyny (rak, chłoniak, włókniako-mięsak). Znaczna leukocytoza (nadmiar leukocytów) najczęściej świadczy o procesie zapalnym (ropomacicze, ropnie, ogniska martwicy), ale też może towarzyszyć rakowi. Ocena szpiku jest wskazana, jeżeli nie zostanie ustalona zapalna przyczyna leukocytozy.

Wskazaniem do oceny szpiku jest również stwierdzenie obecności we krwi obwodowej pojedynczych "blastów" - młodocianych komórek krwi, które nie powinny się wydostawać poza szpik kostny, czy innych patologicznych cech (np. megaloblastyczne rubricyty, hipersegmentacja), których obecność może wskazywać na białaczkę aleukemiczną, kiedy proces chorobowy ogranicza się wyłącznie do szpiku kostnego. W przypadku potwierdzonej choroby nowotworowej (nowotwory pochodzenia limfoidalnego, nowotwory komórek tucznych), badanie szpiku jest wskazane w celu stwierdzenia rozległości choroby i ewentualnych przerzutów.

Badanie szpiku kostnego należy rozważyć również w przypadku stwierdzenia we krwi zbyt wysokiego poziomu wapnia (hiperkalcemia), czy znacznego wzrostu poziomu biełak (hiperproteinemia) o niewyjaśnionym podłożu, które mogą wskazywać na proces chorobowy w obrębie szpiku. Hiperkalcemia może towarzyszyć postaci szpikowej chłoniakomięsaka, a hiperproteinemia szpiczakowi mnogiemu, chłoniakom, erlichiozie, leiszmaniozie lub rozsianej postaci histoplazmozy.

Badanie szpiku jest pomocne w identyfikacji czynników infekcyjnych/inwazyjnych, takich jak Histoplasma capsulatum, Leishmania donowani, Toxoplasma gondii.

Wspomnieć również należy o przydatności badania szpiku kostnego do oceny poziomu rezerw żelaza w organizmie, ponieważ poziom żelaza w surowicy nie odzwierciedla rzeczywistych rezerw organizmu. Żelazo jest magazynowane w szpiku w postaci złogów hemosyderyny.

Przeciwwskazania i możliwe powikłania:

Jak zostało napisane powyżej, badanie szpiku jest bardzo pomocne w postawieniu trafnej diagnozy w przypadku wielu jednostek chorobowych, jednak w praktyce lekarsko-weterynaryjnej są sytuacje, w których pobranie próbki do badania niesie ze sobą większe ryzyko dla życia zwierzęcia niż potencjalne korzyści z potwierdzenia rozpoznania. Z biopsją aspiracyjną szpiku wiąże się w większości przypadków farmakologiczne uspokojenie zwierzęcia, czasami jest konieczne pełne znieczulenie ogólne, a to u zwierząt w złym stanie lub z towarzyszącymi chorobami układu krążenia jest przeciwwskazane. U zwierząt z zaburzeniami krzepnięcia należy rozpatrzyć potencjalne ryzyko krwotoku, jednak zagrażające życiu krwawienie występuje w takich sytuacjach niezwykle rzadko Jeżeli zaś nie zostanie zachowana czystość chirurgiczna przy pobieraniu biopsji, należy brać pod uwagę jatrogenne zapalenie szpiku kostnego.

Maja Ingarden
http://therios.strefa.pl