Badania laboratoryjne psów

Zapewne większość naszych pupili miała lub będzie miała pobieraną krew do badań. Zapewne niejeden z nas traktuje wyniki jak karteczkę z napisami w innym języku, którą rozszyfrować potrafi tylko „pan doktor”. Nie jest to prawdą, bowiem każdy z nas może, a właściwie nawet powinien orientować się w wynikach laboratoryjnch. Niniejszy artykuł ma za zadanie przybliżyć właścicielom pupili diagnozowanie wyników badań.

Najczęściej wykonywanym zestawem badań laboratoryjnych jest badanie hematologiczne, w skład którego wchodzi:

·         Morfologia- czyli obraz krwi, w skład której wchodzi także oznaczenie hematokrytu, hemoglobiny, erytrocytów i leukocytów

·         Leukogram- obraz krwinek białych i ilościowe oznaczenie liczby limfocytów, granulocytów obojętnochłonnych, kwasochłonnych i zasadochłonnych, monocytów

·         OB- odczyn Biernackiego, czyli opad krwinek

Dodatkowo można także oznaczać układ krzepnięcia:

·         Płytki krwi

·         Koagulogram- czas krwawienia, krzepnięcia, protrombinowy, kefalinowo-kaolinowy, trombinowy, retrakcji skrzepu i fibrynolizy

I. BADANIE HEMATOLOGICZNE

Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych u dorosłych psów:

Wskaźnik	W jednostkach układu SI	Współczynniki przeliczeniowe	W jednostkach tradycyjnych
Krwinki czerwone (erytrocyty)	5,5-8,0 [T/l]	T/l=mln/ựl	5,5-8,0 [mln/ựl]
Hemoglobina (Hb)	7,45-11,17 [mmol/l]	Mmol x 1,611= g/dl	12-18 [g/dl]
Hematokryt (Ht)	0,37-0,55 [l/l]	l/l x 100= %	37-55 [%]
MCV	60-70 [fl]	fl=nựl=m3=mol	60-77 [ựm3]
MCH	1,18-1,49 [fmol]	Fmol=16,11=pg	19-24 [pg]
MCHC	19,84-22,3 [mmol/l]	Mmol/l x 1,61=g/dl	32-36 [g/dl]
OB.	1-6 mm po 60 min 6-8 mm po 2 godz.
Krwinki białe (Leukocyty)	6,0-16,5 [G/l]	G/l=tys/ựl	6,0-16,5 [tys/ựl]
Granulocyty obojętnochłonne pałeczkowate	0-3 %
Granulocyty obojętnochłonne segmentowane	60-70 %
Granulocyty kwasochłonne (eozynofile)	2-10 %
Granulocyty zasadochłonne (bazofile)	0-1 %
Limfocyty	12-30 %
Monocyty	3-10 %
Płytki krwi	200-580 [G/l]	G/l=tys/ựl	200-580 [tys/ựl]
Czas krzepnięcia	do 2 [min]
Czas kefalinowy	18-30 [sek]
Czas retrakcji skrzepu	Do 1 [godz.]
Czas fibrynolizy	Do 20 [godz.]
Czas trombinowy	9-12 [sek]
Czas krwawienia	Do 6 [min]
Wskaźnik protrombinowy	500 [%]
Czas protrombinowy	15-20 [sek]

Wartości referencyjne wskaźników hematologicznych u młodych psów:

Wskaźnik	Po 1 tygodniu życia	Po 1 miesiącu życia	Po 1 roku życia
Erytrocyty [T/l]	4,6	4,1	5,8
Hb [g/dl]	12,9	9,5	16
Ht [l/l]	0,48	0,3	0,43
MCV [fl]	89	73	72
MCH [pg]	28	23	18
MCHC [g/dl]	32	32	32
Leukocyty [G/l]	14	13	10
Granulocyty obojętnochłonne pałeczkowate [G/l]	0,5	0,06	0,08
Granulocyty obojętnochłonne segmentowane [G/l]	7,4	7,2	8,5
Eozynofile [G/l]	0,8	0,25	0,4
Bazofile [G/l]	0	0	0
Limfocyty [G/l]	4,3	4,5	5,0
Monocyty [G/l]	1,1	0,8	1,1

1.     krwinki czerwone (erytrocyty, E, Ery, RBC)

5,5 – 10,0 [T/l]

Zwiększenie liczby krwinek czerwonych:

-odwodnienie (wymioty, biegunka)

-długotrwałe niedotlenienie

-niektóre choroby nowotworowe

-torbielowatość nerek

-wodonercze

-leczenie sterydami

-niewydolność serca i płuc

Zmniejszenie liczby krwinek czerwonych:

-różne rodzaje niedokrwistości (krwotoki i inne)

-przewodnienie

-późny okres ciąży

-pasożyty krwi

-choroby nerek

-zaburzenia endokrynologiczne

2.     Hemoglobina (Hb, HGB)

7,45-11,17 mmol/l

Zwiększenie stężenia hemoglobiny:

-nadkrwistości (fizjologiczne w warunkach wysokogórskich)

-odwodnienie

Zmniejszenie stężenia hemoglobiny:

-niedokrwistości

-przewodnienie

Zmiany w stężeniu hemoglobiny należy oceniać łącznie ze zmianami krwinek czerwonych.

3.    Hematokryt (Ht, Hct, volfr, PCV)- określa, ile jest elementów komórkowych w krwi pełnej.

0,37-0,55 [l/l]

Wzrost hematokrytu:

-nadkrwistości

-odwodnienie

-zmniejszenie objętości osocza (np. po rozległych oparzeniach)

Zmniejszenie hematokrytu:

-ciąża

-nerczyce

-niedokrwistości

-przewodnienie

Niektóre rasy psów, np. charty, charakteryzuje wyższy hematokryt (0,48-0-58)

4.     średnia objętość krwinki czerwonej (MCV)

60-77 [fl]

Podwyższenie:

-niedobór witaminy B12, kobaltu, kwasu foliowego (niedokrwistości makrocytowe)

-marskość wątroby

-noworodki

Obniżenie:

-niedobór żelaza (niedokrwistości mikrocytowe)

-choroby przewlekłe

Wskaźnik ten można wyliczyć z wartości hematokrytu i liczby krwinek czerwonych (Ht/Ery).

Makrocytoza występuje u pudli, a mikrocytoza jest cechą charakterystyczną dla ras: akita, shar-pei i chow-chow.

5.     Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH)

19-24 [pg]

Podwyższenie:

-hemoliza wewnątrznaczyniowa

-błędy laboratoryjne

Obniżenie:

-niedokrwistość mikrocytowa z niedoboru żelaza

-niektóre choroby nowotworowe

Również ten wskaźnik można wyliczyć ze wzoru: Hb/Ery

Ze względu na często występujące wyniki fałszywie podwyższone odchodzi się od uwzględniania tego wskaźnika przy rozpoznawaniu schorzeń układu czerwonokrwinkowego.

6.     Opad krwinek (odczyn opadania krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego, OB., ESR)

1-6 mm w 60 minut lub 6-8 mm w 2 godziny.

Przyspieszenie:

-ostre procesy zapalne, zwłaszcza o charakterze ropnym

-niedokrwistości

-procesy nowotworowe

-w rekonwalescencji po chorobach zakaźnych

-leki: morfina, dekstran, witamina A

-ciąża

-dieta wysokobiałkowa

-przemęczenie

Zwolnienie opadu:

-stany powodujące odwodnienie, prowadzące do zagęszczenia krwi

7.     Krwinki białe (leukocyty, L, Leu, WBC)

Dorosłe: 6,0-16,5 G/l (najczęściej 9-10 G/l)

Noworodki: 16,5 G/l

Oseski: 10,5 G/l

2-3 miesięczne: 17,9 G/l

Półroczne: 10 G/l

Zwiększenie liczby krwinek białych (leukocytoza):

-stany zapalne bakteryjne

-uszkodzenie tkanek

-niektóre infekcje wirusowe, np. wścieklizna

-stres (nawet do 40 g/l)

-wysiłek

 

 

-po nakarmieniu

-choroby nowotworowe

-białaczki

-niedokrwistości

-mocznica, cukrzyca

-ostatni okres ciąży i okres poporodowy

Zmniejszenie liczby krwinek białych (leukopenia):

-schorzenia narządów krwiotwórczych

-choroby zakaźne

-wyniszczenie, okres rekonwalescencji

-wstrząs anafilaktyczny

-zatrucia lekami (np. antybiotykami, środkami przeciwbólowymi)

-zatrucia związkami chemicznymi (DDT, związki rtęci i ołowiu)

Uwaga: zarówno leukocytoza jak i leukopenia powinny być zawsze analizowane razem ze zmianami ilościowymi poszczególnych rodzajów krwinek białych.

8.     Leukogram- czyli rozmaz krwi i procentowe oznaczenie ilości poszczególnych krwinek białych.

Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile):

1.     pałeczkowate 0-3 %

2.     segmentowane 60-77 %

Zwiększenie liczby (neutrofilia):

-noworodki

-okres okołoporodowy

-ostre i przewlekłe stany zapalne

-stres

-zatrucia niektórymi lekami i związkami ołowiu

-niektóre choroby nowotworowe

-leczenie sterydami

Zmniejszenie liczby (neutropenia):

-zakażenia wirusowe, grzybicze, pierwotniakowe

Granulocyty kwasochłonne (eozynofile):

2-10 %

Zwiększenie liczby eozynofili (eozynofilia):

-choroby pasożytnicze

-nowotwory błon śluzowych, jajników, kości

-eozynofilowe zapalenie mięśni, jelit lub płuc

-okres zdrowienia po zakażeniach

-u niektórych suk po rui

Zmniejszenie liczby eozynofili (eozynopenia):

-stres

-leczenie sterydami

Granulocyty zasadochłonne (bazofile)

0-1%

Zwiększenie liczby bazofili (bazofilia):

-przewlekłe niedokrwistości hemolityczne

-stany wyczerpania i głodu

 

Limfocyty

12-30 %

Zmniejszenie liczby limfocytów (limfopenia):

-zaawansowana choroba nowotworowa

-niewydolność nerek i krążenia

-zapalenie wątroby

-nosówka

Monocyty

3-10 %

Zwiększenie liczby monocytów (monocytoza):

-choroby zakaźne

-schorzenia pasożytnicze krwi

-białaczka monocytarna

9.     Krwinki płytkowe (płytki krwi, trombocyty, PLT)

200-580 G/l

Zwiększenie liczby płytek krwi (trombocytoza- nadpłytkowość):

-choroby nowotworowe

-schorzenia na tle przemiany materii

-po krwotokach i w stanie niedoboru żelaza

Zmniejszenie liczby płytek krwi (trombocytopenia- małopłytkowość):

-zakażenia wirusowe, w których dochodzi do uszkodzenia naczyń (np. Rubarth)

-uszkodzenia szpiku kostnego

-po leczeniu niektórymi lekami

-w chorobach autoagresywnych

 

II. BADANIE BIOCHEMICZNE

Badania biochemiczne dzieli się na profile, w zależności od tego, który narząd musimy zbadać dokładniej:

·         Profil nerkowy- mocznik, kreatynina, sód i potas

·         Profil wątrobowy- ALT, AP, AST, bilirubina, GGT, albuminy, kwasy żółciowe

·         Profil trzustkowy- amylaza, lipaza, trypsyna, glukoza

·         Profil kostny- białko, albuminy, wapń, fosfor, AP

·         Profil sercowy- AST, ALT, CPK, LDH

·         Profil lipidowy- cholesterol, triacyloglicerole, HDL-cholesterol

·         Profil tarczycowy- T3, T4

·         Profil geriatryczny- albuminy, mocznik, ALT, glukoza, kreatynina, wapń, AP, T4

 

 

Wartości referencyjne wskaźników biochemicznych w surowicy psów:

Wskaźnik	W jednostkach układu SI	Współczynniki przeliczeniowe	W jednostkach tradycyjnych
ALT	3-50 [U/l]
AST	1-37 [U/l]
Amoniak	Do 70 [ựmol/l]	ựmol/l x 1,4=ựgN/dl	Do 98 [ựgN/dl]
Amylaza	388-1800 [U/l]
Białko całkowite	55-70 [g/l]	g/l x 0,1=g/dl	5,5-7,0 [g/dl]
Bilirubina całkowita	0-10,26 [ựmol/l]	ựmol/l x 0,06 = mg/dl	0-0,6 [mg/dl]

CDN.

III. BADANIE MOCZU

No i inne, bardzo popularne badanie- badanie moczu (tutaj należy pamiętać, że mocz powinien być pobierany do specjalnego, jałowego ) pojemnika; pobieramy mocz ranny, dokładnie środkowy strumień

·         Badanie ogólne- ciężar właściwy, odczyn, białko, glukoza, związki ketonowe, bilirubina, krew (erytrocyty, leukocyty), nabłonki, wałeczki, kryształy, bakterie

·         Inne biochemiczne- kreatynina, wapń/fosfor

·         Mikrobiologiczne

CDN.

Interpretacja wyników badań:

Otrzymane z laboratorium wyniki badań porównuje się z zakresem wartości referencyjnych poszczególnych wskaźników, pamiętając o sprawdzeniu używanych jednostek. Badania najlepiej wykonywać w laboratorium weterynaryjnym i wtedy należałoby posłużyć się wartościami referencyjnymi tego konkretnego laboratorium. Ważne jest indywidualne podejście do każdego osobnika- wartości referencyjne to średnia z wyników od wielu psów, niezależnie od płci, rasy czy wieku! Nasz pies może mieć fizjologiczny zakres wyników nieco inny, niż te podane w wartościach referencynych. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasady: leczy się objawy, nie wyniki!!!

 

Lek.wet. Aleksandra Mucha
www.muchawet.pl

 

Źródła:
Anna Winnicka: "Diagnostyka laboratoryjna wybranych jednostek chorobowych psów" "Wartości referencyjne podstawowych badań laboratoryjnych w weterynarii".