Anatomia psa: SZKIELET KOSTNY

Drodzy Czytelnicy mając na uwadze Wasze duże zainteresowanie wszelkimi aspektami dotyczącymi zdrowia psa wynikające z niewątpliwej do nich miłość pragnę przybliżyć podstawy anatomicznej budowy naszych podopiecznych. Postaram się w sposób najbardziej dostępny opowiedzieć Państwu o tym co każdy pies ma w środku i na zewnątrz. Czasami bez tej wiedzy trudno nam zrozumieć dlaczego nasz pupil inaczej się zachowuje w różnych etapach swojego życia i zapada na różne choroby.

Naszą wspólną wyprawę w głąb psiego ciała rozpoczniemy od szkieletu kostnego.
Kości są podstawą dla mięśni i innych narządów, które mieszczą się w jamach ciała. Kości szkieletu otaczają ważne narządy wewnętrzne - jak ma to miejsce w czaszce, klatce piersiowej i jamie miednicznej, lub stanowią oparcie dla mięśni, które wprawiają konstrukcję szkieletu w ruch.

Każda kość zbudowana jest z tkanki kostnej w skład której wchodzą komórki:
 • osteoblasty czyli komórki kościotwórcze – budują i naprawiają kość po uszkodzeniach
 • osteoklasty – komórki kościogubne – pożerają tkanką kostną modelując kość tworząc otwory i przewody
 • osteocyty – komórki kostne żyjące w kości przez całe życie zwierzęcia

Kolejne składniki tkanki kostnej to - włókna kolagenowe zwiększające elastyczność tkanki oraz substancja międzykomórkowa spajająca pozostałe składniki. Substancja międzykomórkowa dodatkowo przesycona jest fosforanem wapnia, który wraz z innymi solami mineralnymi nadaje twardość kości.

Kości pokryte są delikatną błonką zwaną okostną – zapewnia ona dostarczanie do kości naczyń krwionośnych doprowadzających substancje odżywcze i minerały, w niej znajdują się zakończenia nerwowe odbierające odczucie bólu z okolic kości. Przechodząc z jednej kości na drugą okostna bierze udział w tworzeniu torebki stawowej.

Większość kości powstaje w trzech etapach: pierwszy zwany jest błoniastym. Tworzy się wówczas zarys błoniasty szkieletu. Drugi etap to przekształcenie błonek w tkankę chrzęstną a trzeci - zamiana chrząstki w tkankę kostną. Tak powstałe kości nazywamy zastępczymi.
Kości wzrastają na długość dzięki występowaniu w nich chrząstek nasadowych umiejscowionych między trzonem kości a nasadami kości.

 Ze względu na kształt kości dzielimy na:
 • kości długie – ramienna, udowa
 • kości płaskie – żebra, łopatki, miednica
 • kości krótkie - nadgarstek i palce

U psa występują też kości ścięgnowe czyli trzeszczki np. rzepka w kolanie i kość prąciowa. Nie są one jednak zaliczane do szkieletu.

Szkielet głowy to czaszka. Kości otaczające mózgowie zaliczamy do mózgowioczaszki, a kości otaczające pozostałe narządy głowy np. oko, język itp. tworzą trzewioczaszkę.

Najbardziej wysuniętą kością ku przodowi jest kość międzyszczękowa. Na niej możemy zobaczyć górne siekacze, jest ona także częścią podniebienia twardego.

Kość szczękowa, duża i masywna, posiada w środku przestrzeń wypełnioną powietrzem zwaną zatoką szczękową. Na tej kości umiejscawiają się zęby przedtrzonowe i trzonowe. Wchodzi ona w skład podniebienia twardego i ogranicza z boków jamę nosową. Na jej bocznej powierzchni zaobserwujemy otwór podoczodołowy, przez który wychodzą naczynia i nerwy bocznej i przedniej części twarzy i podłużnie biegnący ku tyłowi do kości jarzmowej grzebień twarzowy.

Kość nosowa zamyka od góry jamę nosową.

Kość łzowa posiada małe zagłębienia zwane dołkiem woreczka łzowego z którego łzy spływają do jamy nosowej, tworzy przednią część oczodołu.

Kość jarzmowa tworzy łuk jarzmowy i ogranicza od dołu oczodół jednak nie łączy się z kością czołową konsekwencją czego jest oczodół otwarty ku tyłowi.

Kość podniebienna znajduje się za kością szczękową i wraz z nią kończy podniebienie twarde i ogranicza nozdrza tylne, przez które powietrze z jamy nosowej wpada do gardła.

Kość skrzydłowa to mała uwsteczniona kość leżąca przy nozdrzach tylnych.

Lemiesz – przybiera postać podłużnie biegnącej rynienki na dnie jamy nosowej przez całą jej długość i jest oparciem dla chrzęstnej przegrody nosowej.

Na granicy mózgowioczaszki i trzewioczaski leży kość sitowa – faktycznie przypomina sitko będąc poprzebijaną mnóstwem małych otworków przez które z mózgu do trzewioczaszki przechodzą nerwy węchowe tworzące narząd powonienia.

Najbardziej ku tyłowi położoną kością jest kość potyliczna. Charakterystycznym elementem u psa jest grzebień strzałkowy widoczny u starych lub wychudzonych psów na tylno górnej powierzchni głowy. Występują tu jeszcze swa kłykcie potyliczne łączące czaszkę z kręgosłupem, a pomiędzy nimi znajduje się otwór wielki przez który przechodzi rdzeń kręgowy z mózgowia do kręgosłupa.

Kość skroniowa posiada powierzchnię stawową do połączenia z żuchwą i posiada część zwaną piramidką zawierającą wszystkie elementy narządu słuchu i równowagi czyli ucha środkowego – kostki słuchowe – cztery i ucho wewnętrzne – ślimak i labirynt.

Kość klinowa tworzy podstawę czaszki na jaj trzonie znajduje się zagłębienie siodełka tureckiego w którym leży przysadka mózgowa – narząd regulujący układ hormonalny zwierzęcia. Jej części zwane skrzydłami wchodzą w skład dna oczodołu.

Kość ciemieniowa i międzyciemieniowa wraz z kością czołową tworzą sklepienie mózgowioczaszki.

Nierozłączną częścią czaszki jest żuchwa składa się z dwóch kości żuchwowych połączonych z przodu pod siekaczami dolnymi spojeniem żuchwowym. Każda z kości posiada poziomo biegnący trzon z zębodołami dla trzonowców i przedtrzonowców dolnych. Poniżej kłów znajdują się małe otworki brudkowe przez nie wychodzą nerwy i naczynia do dziąseł i warg dolnych. Pionową częścią żuchwy jest gałąź na niej znajdziemy dwa kostne wyrostki – długi skierowany ku górze – wyrostek mięśniowy i poziomo położony wyrostek stawowy stawy żuchwowego łączący się z kością skroniową. W miejscu przejścia trzonu w gałąź żuchwy tworzy się łukowata krawędź zwana kątem żuchwy na nim ku tyłowi (doogonowo) leży wyrostek kątowy.

 Jak już wyżej wspominałem kości czaszki posiadają puste przestrzenie wypełnione powietrzem i wyścielone wewnątrz błona śluzową – są to zatoki zwane ogólnie okołonowowymi. Każda zatoka przybiera nazwę od kości w której leży. Zatoki mają zadanie zmniejszenia ciężaru kości i tym samym czaski. Największą jest zatoka szczękowa (zachyłek szczękowy) i łączy się bezpośrednio z jamą nosową , następnie czołowa i posiada dwie części boczną i przyśrodkową , u psa nie ma zatoki podniebiennej ani klinowej.
Należy też wspomnieć o kości gnykowej stanowiącą podstawę dla języka i łączącą się z krtanią. Posiada trzon i dwa rogi krtaniowy i językowy.


 dr n. wet Tomasz Wojnar
 Specjalistyczne Centrum Weterynaryjne CHIRON, Kraków
 WORTAL PSY24.PL ( www.psy24.pl )