Podstawy technologii produkcji karm gotowych cz. 3 - karmy mokre

Pełnoporcjowe karmy gotowe dla psów są coraz częściej wybieranym sposobem ich żywienia. Wiele osób jednak ma co do tego sposobu żywienia pewne wątpliwości. Dotyczą one ogólnie wpływu na zdrowie zwierząt, dopasowania do ich potrzeb czy też przetworzenia tych produktów oraz surowców stosowanych do ich produkcji. Jednakże dokładne poznanie technologii produkcji karm – jej założeń i przebiegu - pozwala na pozbycie się uprzedzeń, ponieważ są to produkty, których opracowanie opiera się na głębokiej wiedzy na temat potrzeb żywieniowych zwierząt, specyfiki trawienia i metabolizmu poszczególnych gatunków oraz na maksymalnym wykorzystaniu możliwości technologicznych. Procesy produkcji karm suchych i mokrych różnią się od siebie na kilku etapach, które warunkują powstanie specyficznego formatu karmy. W tym artykule zostanie opisana technologia produkcji karm mokrych.

Karmy mokre różnią się od karm suchych przede wszystkim zawartością wody, która wynosi około 70 - 83% (karmy suche zawierają poniżej 10% wody). Również proporcje makroskładników są odmienne - karmy mokre zawierają np. zdecydowanie mniej węglowodanów. Karmy mokre podlegają także innemu sposobowi konserwacji tzn. sterylizacji w zamkniętych opakowaniach, która gwarantuje bezpieczeństwo mikrobiologiczne produktów. Karmy mokre - podobnie jak i suche - mają swoich zwolenników m.in. ze względu na różnorodne pozytywne cechy wpływające na zdrowie zwierząt oraz wygodę właścicieli. Pełnoporcjowe karmy mokre to produkty kompletne i zbilansowane, dostarczające psom wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Karmy mokre są zwykle chętniej wybierane przez większość psów, gdyż charakteryzują się wysoką smakowitością. Dostarczają również większej ilości wody, co ma znaczenie np. u psów ras małych, u których istnieje nieco większe ryzyko wystąpienia chorób dolnych dróg moczowych. Karmy mokre, w porównaniu z karmami suchymi, charakteryzują się około cztery razy mniejszą energetycznością, dlatego też zaleca się je zwierzętom z problemem nadwagi i otyłości.

Ogólne zarysy produkcji karm mokrych i suchych są do siebie zbliżone, ponieważ zarówno w jednym, jak i drugim, przypadku stosuje się procesy obróbki termicznej i mechanicznej. Jednak różnice w stosowanych surowcach, kolejności stosowanych procesów, rodzajów opakowań powodują, że są to technologie mocno różniące się od siebie. W odróżnieniu od karm suchych, w karmach mokrych możemy spotkać się z wieloma rodzajami, takimi jak: pasztet (z różnymi wariacjami), kawałki w sosie i kawałki w galarecie. Surowce do produkcji karm mokrych poddawane są na wstępie procesowi obróbki mechanicznej (mielenia i emlsyfikacji), obróbki cieplnej (gotowanie), pakowania i sterylizacji (drugi etap obróbki cieplnej).

Głównym składnikiem karm mokrych są surowce pochodzenia zwierzęcego, które podlegają tym samym wymogom, co produkty dopuszczone do produkcji spożywczej dla ludzi. Dodatek produktów pochodzenia roślinnego jest zdecydowanie niższy niż w karmach suchych i służy głównie dostarczeniu włókna pokarmowego oraz odpowiada za utrzymanie tekstury kawałków karmy i pełni rolę zagęstnika sosów lub galaret. Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego wykorzystywane do produkcji karm mokrych mogą występować w postaci świeżej lub mrożonej. Istotne jest to, że rodzaj zastosowanej formy nie wpływa na wartość odżywczą ani smakowitość produktu. Wszystkie surowce podlegają ścisłym kontrolom jakości i pochodzą od sprawdzonych dostawców. W produkcji karm mokrych wykorzystuje się takie surowce jak: tusze wołowe, korpusy drobiowe, serca, skórę, płuca, śledziony, nerki, wątroby, surowicę, krew pełną, ryby itd. Rodzaj zastosowanych surowców zależy od opracowanej receptury i ma na celu dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Z tego powodu wykorzystuje się również dodatek surowców pochodzenia roślinnego, gdyż dostępne surowce pochodzenia zwierzęcego nie zaspokajają wszystkich zapotrzebowań żywieniowych psów. Surowce takie jak np. pulpa buraczana, celuloza czy otręby są doskonałym źródłem włókna pokarmowego, a oleje np. olej słonecznikowy dostarcza niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Surowcami uzupełniającymi są dodatki witaminowe i mineralne, które dodaje się ze względu na straty zachodzące w procesie obróbki termicznej i podczas przechowywania, tak, aby zawartość tych składników odżywczych była wystarczająca do zapewnienia właściwych ilości w gotowym produkcie. Poza tym stosuje się również substancje wpływające na strukturę karmy tzn. czynniki emulsyfikujące, zagęszczające i stabilizujące. Wszystkie dodatki muszą być prawnie dopuszczone do użycia w karmach dla zwierząt i są stosowane w bezpiecznych ilościach.

Na początku procesu produkcji karm mokrych przygotowywana jest mieszanina surowców głównych, która podlega mieleniu w celu uzyskania homogennej struktury. W niektórych przypadkach wymagane jest zastosowanie dokładniejszego zmielenia w tzw. emulgatorach, w których powstają mieszaniny złożone z cząstek o bardzo małych rozmiarach. W innych karmach z kolei stosuje się mieszaniny niehomogenne, które dają inne efekty wizualne i smakowe produktu finalnego.

Przygotowana mieszanina składników przechodzi następnie do pierwszego etapu obróbki termicznej, czyli zostaje poddana gotowaniu w parze wodnej w tunelu parowym. Emulsja jest rozprowadzana na taśmie i zostaje poddana gotowaniu. Temperatura jest dobierana w zależności od zawartości skrobi i oczekiwanej denaturacji białek, wpływającej na smak i teksturę produktu. Po etapie gotowania emulsja podlega cięciu na kawałki o wielkości zależnej od produkowanej karmy. Dzięki gotowaniu uzyskuje się odpowiednią teksturę kawałków i zabija się wegetatywne formy bakterii, dzięki czemu karma staje się w części mikrobiologiczne bezpieczna.

Ugotowany i pokrojony półprodukt jest pakowany w opakowania jednostkowe (puszki, tacki lub saszetki) i szczelnie zamykany. Technologia zamykania opakowań jest identyczna jak w produkcji dla ludzi. Tak przygotowany gotowy produkt w opakowaniach jednostkowych podlega następnie drugiemu etapowi obróbki termicznej, czyli sterylizacji, która ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa mikrobiologicznego. Dzięki efektywności sterylizacji w produkcji karm mokrych nie jest wymagane stosowanie konserwantów.

Proces produkcji karm mokrych podlega ścisłym regulacjom i kontrolom począwszy od pozyskiwanych surowców, poprzez wszystkie etapy przetwarzania, na gotowym produkcie kończąc. Dzięki precyzyjnemu doborowi parametrów produkcji (np. temperatura, czas) wytwarzane karmy charakteryzują się stałością składu, co w istotny sposób wpływa pozytywnie na zdrowie psów. Wszystkie karmy pełnoporcjowe są również bezpieczne i zapewniają zwierzęciu dostarczenie niezbędnych składników odżywczych.

Lek. wet. Małgorzata Głowacka
Dr n. wet. Michał Ceregrzyn
Mars Polska

Piśmiennictwo

Ceregrzyn, M., R. Lechowski, et al. (2013). Podstawy Żywienia Psów i Kotów. Wrocław, Elsevier Urban&Partner.