Wychowanie szczeniaka - złe nawyki

Wychowując szczeniaka warto poświęcić trochę uwagi procesowi wytwarzania się u niego "złych nawyków". Gdyby szczenię przez pierwszy rok swojego życia pozostawało przez cały czas ze swoją matką, z pewnością nie nauczyłoby się żadnego z problemowych zachowań, które są utrapieniem większości właścicieli. Z tego wniosek, że "złych nawyków" pies uczy się z powodu błędów wychowawczych swojego przewodnika.

"Zły nawyk" to taki, który nie jest zbyt uciążliwy, gdy psiak jest mały, za to staje się prawdziwym problemem u dorosłego psa. Najbardziej popularne "złe nawyki" to:

  • ciągnięcie na smyczy (zwłaszcza w przypadku ras osiągających wagę pow. 15 kg)
  • skakanie na ludzi podczas powitania lub zabawy
  • szczekanie na pobudzające bodźce (np. dzwonek do drzwi, jazda samochodem)
  • szczekanie w sytuacji, gdy pies jest odizolowany (np. przywiązany pod sklepem, zamknięty w osobnym pomieszczeniu)
  • żebranie przy stole
  • chwytanie zębami rąk człowieka
  • uciekanie na spacerze do innych ludzi lub psów
  • wchodzenie na zakazane meble (np. kanapę)

Właściciele często myślą, że szkolenie przy pomocy nagród jest dobre tylko wtedy, gdy chcemy psa czegoś nauczyć, natomiast kary powinno się stosować w celu pokazania psu, czego mu nie wolno. Nie jest to właściwy sposób myślenia. Stosowanie kar, zwłaszcza wobec młodego psa, najczęściej ma rujnujący skutek dla jego relacji z właścicielem i otoczeniem. Nie łudźmy się, że nauka poprzez kary jest łatwiejsza - jeśli nie potrafimy nauczyć psa prawidłowego zachowania przy pomocy nagrody, nie uda się nam to również przy pomocy kary. Najwyżej osiągniemy to, że pies zacznie się bać nas i świata, który go otacza.

 

Oto sposoby, jak w pozytywny sposób radzić sobie z trudnymi zachowaniami u szczeniąt:

 

1. Niedopuszczanie do wystąpienia zachowania - czyli, "zapobieganie jest lepsze niż leczenie". Użyjmy swojej wyobraźni i wyprzedźmy kreatywność naszego psa, zawczasu uniemożliwiając mu popełnienie błędu. Doskonała metoda na pierwszy rok życia psa - szczenięta zazwyczaj są dużo bardziej pomysłowe niż starsze psy, więc jeśli uniemożliwimy im rozwinięcie pewnych zachowań, jest duża szansa, że nie będą już ich próbować gdy dorosną.

zachowanie

brak okoliczności do wytworzenia zachowania

ciągnięcie na smyczy unikamy wyprowadzania psa na smyczy tak długo, aż będziemy gotowi do ćwiczeń z chodzenia na luźnej smyczy.
skakanie na ludzi - przywiązujemy do psiej obroży kawałek sznurka i przydeptujemy go w sytuacjach, gdy pies mógłby na nas skakać;
- witając się z psem rozsypujemy kilka smakołyków po podłodze, co go zajmie i uniemożliwi skakanie.
szczekanie na pobudzające bodźce unikamy rozbudzania emocji psa w określonych sytuacjach (wyłączamy na kilka miesięcy dzwonek u drzwi, przysłaniamy okna w samochodzie, dajemy psu kość do gryzienia).
szczekanie podczas izolacji zostawiamy psa zawsze z czymś pysznym go gryzienia, i uwalniamy go zanim skończy swój posiłek.
żebranie przy stole - nigdy nie dajemy psu nic do jedzenia przy stole;
- zamykamy psa w innym pomieszczeniu na czas posiłku;
- w tym czasie dajemy psu jego posiłek na korytarzu.
chwytanie zębami rąk człowieka nie bawimy się z psem w gryzienie rąk.
uciekanie na spacerze nie spuszczamy psa ze smyczy w uczęszczanych miejscach, zanim nie nauczymy go przywołania.
wchodzenie na zakazane meble izolujemy psa od kanapy, układamy na kanapie kartony lub inne przeszkody.

 

2. Ignorowanie zachowania - jest to bardzo dobry sposób w odniesieniu do zachowań pojawiających się przypadkowo, które się nie zdążyły jeszcze psu utrwalić. Ignorowanie oznacza, że pies za dane zachowanie nie otrzyma od właściciela żadnej nagrody, nawet w postaci chwilowego zwrócenia jego uwagi. Pamiętajmy, że ignorowanie działa tylko na te zachowania, które wzmacniane są przez właściciela, a nie działa na zachowania samonagradzające lub te, w których nagroda pochodzi z zewnątrz.

 

3. Eliminacja nagrody - tę technikę stosuje się wobec zachowań, za które pies już kilka razy otrzymał jakąś nagrodę, więc zdążyły się one utrwalić. Najpierw musimy zastanowić się, co jest dla psa w danej sytuacji nagrodą, a następnie ją wycofać.

zachowanie

nagroda, która utrwala to zachowanie

 

 

eliminacja nagrody

ciągnięcie na smyczy poruszanie się do przodu, by osiągnąć zamierzony cel, np. dotrzeć do krzaka, człowieka, innego psa zatrzymanie się bez ruchu za każdym razem, gdy pies napnie smycz
skakanie na ludzi otrzymanie uwagi od człowieka (kontakt wzrokowy, słowny, dotykowy) lub zabawy (odpychanie psa rękami) - niepatrzenie na psa, stanie bez ruchu,
- odwracanie się plecami

- zachowanie milczenia

szczekanie na pobudzające bodźce - odwiedziny gościa,
- widok innych psów z okna samochodu
- brak przyjścia gościa mimo sygnału dzwonka;
- zasłonięcie szyb w samochodzie.
szczekanie podczas izolacji - krzyki właściciela "cicho!"
- powrót właściciela
- właściciel milczy
- właściciel nie wraca dopóki pies szczeka
żebranie przy stole - otrzymanie smakołyka
- uwaga właściciela
- brak smkołyka

- podawanie czegoś, czego pies nie lubi (np. plasterka cytryny)
- niepatrzenie na psa

chwytanie zębami rąk człowieka - zabawa z właścicielem - chowanie rąk za plecy, stanie bez ruchu
- izolowanie psa w chwilach pobudzenia
uciekanie na spacerze - możliwość poznania nowych ludzi i psów
- zabawa z psami
- możliwość gonienia kotów
niemożliwa, ponieważ nagroda nie jest zależna od właściciela
wchodzenie na zakazane meble wygodne, pachnące właścicielem posłanie niemożliwa, ponieważ nagroda nie jest zależna od właściciela

 

4. Nauczenie zachowania wykluczającego - oto prawdziwe pole do popisu dla ambitnego przewodnika, okazja, by sprawdzić nasze umiejętności szkoleniowe. Celem jest nauczenie psa, jakiego zachowania oczekujemy od niego w danej sytuacji. Pamiętajmy, by jednocześnie wyeliminować nagrodę za zachowania, które oceniliśmy jako "zły nawyk" (patrz - ramka wyżej).

zamiast

pies dostaje nagrodę gdy, na przykład...

pies uczy się, że...

ciągnąć na smyczy - napnie smycz i zatrzyma się
- napnie smycz i popatrzy na właściciela

- napnie smycz i cofnie się

napięcie smyczy oznacza sygnał do nawiązania kontaktu z właścicielem, co często wiąże się z otrzymaniem smakołyka.
skakać na ludzi - siedzi i patrzy na człowieka
- stoi i patrzy na człowieka
- chodzi wokół człowieka bez podskakiwania
- przynosi i trzyma w pysku swoją zabawkę
siedzenie, patrzenie, przynoszenie zabawki, spokojne stanie lub chodzenie wokół człowieka przynosi mu pochwały, pieszczoty i smakołyki.
szczekanie - trzyma pysk zamknięty
- przynosi i trzyma w pysku swoją zabawkę
dostaje nagrody za inne zachowania niż szczekanie.
szczekanie podczas izolacji - siedzi cicho i spokojnie przez określony czas opłaca się siedzieć w milczeniu.
żebranie przy stole - siedzi w drzwiach jadalni
- leży na swoim posłaniu
blisko stołu nie ma żadnych nagród, natomiast są specjalne miejsca (próg jadalni, jego posłanie) za przebywanie w których w czasie posiłku właściciela można dostać smakołyk.
chwytanie zębami rąk człowieka - trzyma zamknięty pysk
- puści chwyconą rękę
- chwyta dłoń lekko, nie zaciska zębów i nie szarpie
- chwyta zębami zabawkę
może się wspaniale bawić z właścicielem, ale pod pewnymi warunkami.
uciekanie na spacerze - idzie bez smyczy blisko właściciela
- wraca na zawołanie
właściciel jest dużo bardziej atrakcyjny niż inni ludzie, a nawet psy, bo zawsze sowicie nagradza, gdy podczas spaceru pies jest blisko.
wchodzenie na zakazane meble - schodzi z kanapy na polecenie właściciela
- leży na dywanie
- leży na swoim posłaniu
w obecności właściciela bardziej opłaca się kłaść w innych miejscach niż kanapa.

 

Podane tu sposoby radzenia sobie ze "złymi nawykami" nie są sztywnymi receptami, mają raczej wskazać właścicielom rożne drogi myślenia o zachowaniach problemowych. Na przykład, nie musimy ograniczać się do uczenia psa siedzenia w drzwiach jadalni podczas posiłku - róbmy to, co najlepiej zadziała w sytuacji naszej rodziny, oraz nie przyniesie szkody fizycznej i psychicznej psu. Możemy w czasie posiłku przywiązać psa do kaloryfera, wypuścić na ogródek, oddać na chwilę do sąsiadów, włączyć mu jego ulubiony serial komediowy w telewizji lub zrobić cokolwiek innego, co pozwoli nam osiągnąć nasz cel wychowawczy. Pamiętajmy o jednym - kluczem do kontrolowania każdego zachowania jest rozpoznanie motywacji, która kieruje psem. Wówczas będziemy mogli nią manipulować i modyfikować tak, by działała na naszą korzyść.

 

 

Magda Urban
http://www.urban.poznan.pl/

Zgłoś swój pomysł na artykuł

Więcej w tym dziale Zobacz wszystkie