Pogryzienie przez psa

Niezachowanie należytej ostrożności przy trzymaniu psa może doprowadzić do wyrządzenia szkody przez psa innej osobie. Najczęściej ta szkoda ma postać uszkodzenia rzeczy, ale coraz częściej słyszymy o przypadku poważnego pogryzienia przez psa dziecka czy nawet dorosłej osoby. W zależności od skutków takiego niewłaściwego trzymania czworonoga – właściciela może spotkać mniej lub bardziej surowa odpowiedzialność karna.
Jeśli w wyniku niedopilnowania psa dojdzie do zniszczenia rzeczy (np. rozerwanie ubrania, wybicie szyby, jak również zagryzienie innego zwierzęcia) – posiadacz, który nie wywiązał się z właściwego trzymania psa poniesie odpowiedzialność karą uzależnioną od wartości wyrządzonej szkody. Jeśli wysokość zniszczonego lub uszkodzonego mienia nie przekracza kwoty 250 zł – posiadacza spotka odpowiedzialność za wykroczenie z art. 124 kodeksu wykroczeń:

Art. 124.  § 1. Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 250 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
 
Surowsza odpowiedzialność spotka posiadacza psa, jeśli wartość wyrządzonej szkody przekroczy 250 zł. Wówczas mamy już do czynienia z odpowiedzialnością karną na podstawie art. 288 kodeksu karnego: 

Art. 288.  § 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności posiadacza psa za zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy wynikłe z niedopilnowania psa została jednoznacznie rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 kwietnia 2004 r. w sprawie WK 5/2004. Wówczas to Sąd Najwyższy stwierdził, że zaniechanie obowiązków właściciela psa polegające na uniemożliwianiu zwierzęciu dewastacji mieszkania, świadczy o popełnieniu przez niego przestępstwa określonego w art. 288 § 1 kk.

Proszę jednak zwrócić uwagę, że odpowiedzialność w obu przypadkach spotka posiadacza psa tylko wtedy, gdy umyślnie (o obu formach – a więc z zamiarem bezpośrednim jak i ewentualnym) niedopilnował swojego czworonożnego przyjaciela. Wszelkie przypadkowe zerwania się ze smyczy czy zachowanie zwierzęcia, który w żaden sposób nie można było przewidzieć – nie będzie powodowało takiej odpowiedzialności.

Najbardziej surowa odpowiedzialność za niedopilnowanie psa spotka jego posiadacza jednak w przypadku, gdy w wyniku pogryzienia dojdzie do uszkodzenia ciała innej osoby. W zależności od rozmiarów takiego naruszenia funkcjonowania organów ciała – w grę może wchodzić odpowiedzialność z art. 156 lub 157 kodeksu karnego:

Art. 156.  § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.


Art. 157.  § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Przestępstwo z art. 156 § 1 jest przestępstwem umyślnym popełnianym zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym. Przestępstwo z § 2 jest natomiast przestępstwem nieumyślnym, do którego ma zastosowanie art. 9 § 2 k.k., a więc występuje tu „niezachowanie ostrożności wymaganej w danych okolicznościach” przy braku zamiaru spowodowania skutku, choć z przewidywaniem możliwości jego nastąpienia bądź możliwością takiego przewidzenia.

Zgodnie z poglądem przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego - ciężkim kalectwem jest zupełne pozbawienie lub bardzo znaczne ograniczenie czynności narządu i to nawet, gdy chodzi o jeden narząd z rzędu parzystych, jak nerka, płuco czy jądro. Natomiast za chorobę długotrwałą uważa się chorobę trwającą co najmniej około 6 miesięcy.

Natomiast artykuł 157 § 1 k.k. przewiduje tzw. „średnie” uszkodzenia ciała. Stanowią one kategorię dopełniającą, gdyż obejmują wszystkie inne uszkodzenia ciała, które nie są ani „ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu” (art. 156 § 1 k.k.), ani „lekkim” uszkodzeniem ciała, którego znamiona określa bliżej art. 157 § 2 k.k. Należy przyjąć, że „średnim” uszkodzeniem ciała jest  naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. Okres 7 dni odnosi się do czasu trwania niesprawności narządu ciała bądź choroby (rozstroju zdrowia), a nie do stwierdzonego przez lekarza czasu niezdolności do pracy.

Ustalenie czy mamy do czynienia ze średnim czy innym uszkodzeniem ciała należy w pierwszym etapie do biegłego lekarza, którego opinia podlega kontroli sądu i ten ostatecznie wypowiada się co do kwalifikacji prawnej rodzaju uszkodzenia ciała.

Przestępstwo z art. 157 § 1 i § 2 k.k. jest przestępstwem umyślnym, które popełnić można zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Łukasz Nysztal
Forum Prawników www.advokat.com.pl